Vì sao doanh nghiệp cần kiểm kê khí nhà kính để tăng sức cạnh tranh?

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh hóa, kiểm kê khí nhà kính đã trở thành yếu tố quyết định sức cạnh tranh doanh nghiệp. Dữ liệu phát thải minh bạch không còn là lựa chọn tự nguyện mà đang trở thành điều kiện tiên quyết để tiếp cận thị trường xuất khẩu, nguồn vốn xanh và chuỗi cung ứng quốc tế. Đó là lí do doanh nghiệp cần kiểm kê khí nhà kính.

Dữ liệu phát thải – Vũ khí cạnh tranh thời đại mới

Nếu như trước đây, các vấn đề môi trường chỉ được coi là yếu tố phụ trong chiến lược kinh doanh, thì hiện nay, dữ liệu về phát thải carbon đang trở thành một lợi thế cạnh tranh mà mọi doanh nghiệp hướng đến thị trường quốc tế đều cần quan tâm. Sự thay đổi này không phải ngẫu nhiên mà đến từ áp lực ngày càng tăng của các thị trường xuất khẩu lớn, nơi yêu cầu về hàng hóa xanh và thân thiện môi trường được siết chặt liên tục.

Cơ chế Điều chỉnh carbon xuyên biên giới của Liên minh châu Âu đang dần hiện hữu như một minh chứng rõ ràng nhất cho xu hướng này. CBAM không chỉ là một chính sách môi trường mà còn là công cụ thương mại có tác động trực tiếp đến chi phí và khả năng tiếp cận thị trường của doanh nghiệp. Trong tương lai gần, lượng phát thải carbon có thể biến thành một dạng thuế vô hình, làm tăng giá thành sản phẩm của những doanh nghiệp không kiểm soát tốt phát thải. Điều này đặc biệt quan trọng với các ngành công nghiệp có cường độ phát thải cao như xi măng, thép, nhôm, phân bón và điện năng.

Thị trường Mỹ cùng nhiều nền kinh tế phát triển khác cũng đang đi theo hướng tương tự, xây dựng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt cho hàng nhập khẩu. Những doanh nghiệp không thể chứng minh dấu chân carbon của sản phẩm sẽ dần mất đi lợi thế cạnh tranh, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc có được dữ liệu phát thải chính xác, minh bạch thông qua kiểm kê khí nhà kính không còn là điều xa xỉ mà trở thành nhu cầu cấp thiết.

Kiểm kê khí nhà kính là gì và tại sao quan trọng?

Theo đại diện Ban quản lý Dự án “Lồng ghép chống chịu biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường để phát triển các đô thị xanh loại II” thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiểm kê khí nhà kính chính là bước đi nền tảng mà mọi doanh nghiệp muốn phát triển bền vững cần thực hiện. Đây là quá trình có hệ thống để thu thập thông tin và tính toán chính xác lượng khí thải phát sinh từ toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Quy trình kiểm kê dựa trên hai yếu tố cốt lõi: số liệu tiêu thụ năng lượng thực tế của doanh nghiệp và các hệ số phát thải được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn quốc gia cũng như quốc tế. Từ việc đo đếm mức tiêu thụ điện năng, nhiên liệu hóa thạch, đến việc tính toán phát thải gián tiếp từ nguyên vật liệu đầu vào và vận chuyển, mọi nguồn phát thải đều được xác định và định lượng một cách khoa học. Kết quả là doanh nghiệp sẽ có được bức tranh toàn cảnh về dấu chân carbon của mình, hiểu rõ đâu là nguồn phát thải chính, đâu là điểm có thể cải thiện.

Hiểu rõ dấu chân carbon không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu tuân thủ mà còn là cơ sở để xây dựng kế hoạch giảm phát thải khoa học và phù hợp với điều kiện thực tế. Thay vì đưa ra những cam kết mơ hồ về môi trường, doanh nghiệp có thể đề ra các mục tiêu cụ thể, đo lường được, dựa trên dữ liệu thực tế về hiện trạng phát thải. Đây chính là điểm khác biệt giữa một chiến lược phát triển bền vững thực chất và những tuyên bố hình thức.

Lợi ích từ kiểm kê phát thải

Một trong những lợi ích rõ ràng nhất của việc có báo cáo kiểm kê khí nhà kính là khả năng tiếp cận các nguồn tài chính xanh. Các ngân hàng, quỹ đầu tư và tổ chức tài chính quốc tế ngày càng ưu tiên cấp vốn cho những doanh nghiệp có chiến lược môi trường rõ ràng và dữ liệu minh bạch. Các khoản tín dụng ưu đãi dành cho dự án phát triển bền vững, năng lượng tái tạo hay chuyển đổi công nghệ sạch thường yêu cầu doanh nghiệp chứng minh được tác động môi trường của mình thông qua báo cáo kiểm kê chuyên nghiệp.

Uy tín thương hiệu cũng được củng cố đáng kể khi doanh nghiệp có thể minh bạch hóa thông tin về phát thải. Trong thời đại khách hàng và đối tác kinh doanh ngày càng quan tâm đến trách nhiệm môi trường, việc có được chứng nhận và báo cáo kiểm kê từ bên thứ ba độc lập tạo ra sự tin tưởng lớn. Nhiều tập đoàn đa quốc gia hiện nay đã đưa tiêu chí về phát thải carbon vào quy trình lựa chọn nhà cung cấp, nghĩa là doanh nghiệp không có dữ liệu phát thải rõ ràng có thể mất đi cơ hội hợp tác với những đối tác lớn.

Quan trọng hơn, đại diện Ban quản lý Dự án nhấn mạnh rằng kiểm kê khí nhà kính là bước chuẩn bị không thể thiếu để doanh nghiệp sẵn sàng tham gia thị trường carbon trong nước và quốc tế. Thị trường carbon – nơi các quyền phát thải được mua bán như một loại hàng hóa – đang được dự báo sẽ định hình lại toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu trong thập kỷ tới. Những doanh nghiệp giảm được phát thải xuống dưới mức quy định có thể bán quyền phát thải dư thừa, tạo ra nguồn thu mới. Ngược lại, những doanh nghiệp vượt ngưỡng phải mua thêm quyền, tạo ra chi phí bổ sung. Để tham gia vào thị trường này, điều kiện tiên quyết là phải có hệ thống kiểm kê phát thải đáng tin cậy.

Thách thức thực tế với doanh nghiệp Việt Nam

ThS. Vương Xuân Hòa, Phó Viện trưởng Viện Sinh thái và Môi trường kiêm Chuyên gia kiểm kê khí nhà kính của Dự án GEF/ADB, nhận định rằng kiểm kê và giảm phát thải khí nhà kính đang trở thành ngôn ngữ chung của thương mại quốc tế. Ông cảnh báo rằng doanh nghiệp nào không chủ động thực hiện sẽ sớm chịu thiệt thòi, thậm chí bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu trong tương lai không xa.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy rào cản lớn nhất mà nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt không nằm ở công nghệ giảm phát thải hay chi phí đầu tư, mà ở khâu cơ bản nhất là thiếu hệ thống thu thập và quản lý dữ liệu nội bộ. Nhiều doanh nghiệp vẫn đang theo dõi tiêu thụ năng lượng một cách thủ công, rời rạc, không có cơ sở dữ liệu tập trung. Khi không có dữ liệu được tổ chức bài bản, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn lớn trong việc tính toán phát thải, không thể dự báo xu hướng để tối ưu hóa sản xuất hay xây dựng kế hoạch giảm phát thải khả thi.

Một thách thức quan trọng khác là sự thiếu hụt nhân sự được đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực này. Kiểm kê khí nhà kính đòi hỏi kiến thức liên ngành, từ kỹ thuật môi trường đến quản lý năng lượng, kế toán carbon và các chuẩn mực báo cáo quốc tế. Trong khi đó, số lượng chuyên gia trong nước còn hạn chế và chi phí thuê tư vấn từ bên ngoài có thể là gánh nặng với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Điều này tạo ra khoảng trống lớn giữa nhận thức về tầm quan trọng của kiểm kê và khả năng triển khai thực tế.

Khuyến nghị cho Doanh Nghiệp

Trong bối cảnh kinh tế xanh không còn là xu hướng mà đã trở thành chuẩn mực bắt buộc, việc kiểm kê và giảm phát thải khí nhà kính cần được tích hợp vào chiến lược phát triển cốt lõi của mỗi doanh nghiệp. Các chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp nên bắt đầu từ những bước đi căn cơ và thiết thực.

Trước hết, xây dựng hệ thống dữ liệu nội bộ tin cậy là ưu tiên hàng đầu. Doanh nghiệp cần số hóa việc theo dõi tiêu thụ năng lượng, thiết lập quy trình ghi chép và lưu trữ dữ liệu nhất quán. Ứng dụng chuyển đổi số để đo lường và tính toán chính xác không chỉ giúp công tác kiểm kê mà còn tối ưu hóa hoạt động sản xuất kinh doanh tổng thể.

Đầu tư đào tạo nhân sự chuyên trách về quản lý năng lượng và phát thải cũng vô cùng quan trọng. Thay vì hoàn toàn phụ thuộc vào tư vấn bên ngoài, doanh nghiệp nên xây dựng đội ngũ nội bộ có năng lực tự thực hiện kiểm kê và quản lý phát thải. Đây không phải là chi phí mà là khoản đầu tư cho tương lai, giúp doanh nghiệp chủ động trong việc đáp ứng các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt từ thị trường.

—————————————————————————————————-

Doanh nghiệp nào nắm bắt sớm, đầu tư đúng hướng vào dữ liệu và năng lực quản lý phát thải sẽ có lợi thế vượt trội trong tiếp cận thị trường xuất khẩu, nguồn vốn xanh và chuỗi cung ứng quốc tế. Hãy liên hệ với Intercert Việt Nam qua số Hotline: 0969.555.610 hoặc Email: sales@intercertvietnam.com nếu bạn đang tìm đơn vị hướng dẫn thực hiện kiểm kê khí nhà kính.