Đứng trước những thực trạng đáng lo ngại của Trái Đất, việc đưa ra các biện pháp nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực đến từ phía con người tới môi trường là rất quan trọng. Một trong những ảnh hưởng gây ra tác động lớn hiện nay đó chính là việc phát thải khí nhà kính. Để đạt được mục tiêu kiến tạo hành tinh xanh, rất nhiều quốc gia đã bắt đầu triển khai cơ chế mua bán quyền phát thải khí nhà kính nhằm giảm thiểu phát thải. Vậy, mua bán quyền phát thải khí nhà kính là gì? Trong bài viết này, hãy cùng Intercert Việt Nam giải đáp những thắc mắc về cơ chế đặc biệt này.
Mua bán quyền phát thải khí nhà kính là gì?
Mua bán quyền phát thải khí nhà kính, hay còn gọi là thị trường Carbon, là hệ thống cho phép các quốc gia hoặc doanh nghiệp mua bán hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Mỗi đơn vị hạn ngạch tương đương với quyền phát thải một tấn CO2 hoặc lượng khí nhà kính khác có hiệu ứng tương đương.
Có hai hình thức thị trường Carbon chính:
- Thị trường tuân thủ: Được thiết lập dựa trên các cam kết quốc tế hoặc quy định pháp luật quốc gia. Các doanh nghiệp bắt buộc phải tuân thủ hạn ngạch phát thải được phân bổ. Ví dụ, Hệ thống Mua bán Phát thải của Liên minh châu Âu (EU ETS) là một thị trường tuân thủ lớn, nơi các doanh nghiệp phải mua bán hạn ngạch để đáp ứng yêu cầu giảm phát thải.
- Thị trường tự nguyện: Hoạt động dựa trên sự tự nguyện của các doanh nghiệp hoặc cá nhân muốn giảm dấu chân carbon của mình. Họ có thể mua tín chỉ Carbon từ các dự án giảm phát thải để bù đắp cho lượng khí thải của mình.
Lợi ích và thách thức của cơ chế mua bán quyền phát thải khí nhà kính mang lại
1. Lợi ích khi thực hiện cơ chế mua bán quyền phát thải
- Khuyến khích giảm phát thải: Việc phải mua thêm hạn ngạch phát thải tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch và cải tiến quy trình sản xuất để giảm lượng khí thải.
- Thúc đẩy phát triển bền vững: Cơ chế này khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo và các giải pháp thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người.
- Tạo cơ hội kinh tế: Doanh nghiệp giảm phát thải hiệu quả có thể bán hạn ngạch dư thừa, tạo nguồn thu nhập mới. Đồng thời, thị trường carbon mở ra cơ hội đầu tư và phát triển các dự án xanh.
2. Thách thức các quốc gia phải đối mặt
- Chênh lệch quy định giữa các quốc gia: Sự khác biệt về chính sách và quy định môi trường có thể tạo ra “rò rỉ Carbon”, khi doanh nghiệp chuyển hoạt động sản xuất đến nơi có quy định lỏng lẻo hơn.
- Nguy cơ đầu cơ và thao túng thị trường: Giá cả hạn ngạch có thể biến động do đầu cơ, ảnh hưởng đến tính ổn định của thị trường và hiệu quả của cơ chế giảm phát thải.
- Yêu cầu hệ thống đo lường chính xác: Việc theo dõi và báo cáo lượng phát thải đòi hỏi hệ thống đo lường và kiểm tra nghiêm ngặt để đảm bảo tính minh bạch và tin cậy.
Tình hình thị trường mua bán quyền phát thải khí nhà kính trên thế giới và tại Việt Nam
1. Thị trường Carbon trên thế giới
Nhiều quốc gia và khu vực đã thiết lập thị trường Carbon để kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính:
Liên minh châu Âu (EU): EU ETS, ra mắt năm 2005, là thị trường carbon lớn nhất thế giới, bao phủ khoảng 45% tổng lượng phát thải của EU. Hệ thống này áp dụng cơ chế “giới hạn và giao dịch” (cap-and-trade), đặt ra mức trần phát thải và cho phép các doanh nghiệp mua bán hạn ngạch nhằm tối ưu hóa chi phí giảm phát thải. cụ thể
- Giới hạn (Cap): Chính phủ hoặc cơ quan quản lý đặt ra mức trần cho tổng lượng phát thải khí nhà kính trong một giai đoạn nhất định. Các doanh nghiệp được phân bổ hạn ngạch phát thải dựa trên mức trần này.
- Giao dịch (Trade): Doanh nghiệp có thể mua bán hạn ngạch phát thải trên thị trường. Nếu phát thải ít hơn hạn ngạch, họ có thể bán phần dư thừa; ngược lại, nếu phát thải nhiều hơn, họ phải mua thêm hạn ngạch từ các đơn vị khác.
Trung Quốc: Năm 2021, Trung Quốc chính thức ra mắt thị trường Carbon quốc gia với mục tiêu kiểm soát và giảm phát thải khí nhà kính. Đây là hệ thống mua bán quyền phát thải khí nhà kính có quy mô lượng phát thải lớn nhất trên phạm vi toàn cầu. Tính đến cuối năm 2022, tổng giá trị giao dịch thành công trên thị trường Carbon toàn quốc vượt con số 10 tỷ nhân dân tệ, với tổng hạn ngạch phát thải tương đương 223 triệu tấn.
Hoa Kỳ: Mặc dù chưa có một thị trường carbon cấp liên bang, nhưng một số bang và khu vực đã chủ động triển khai hệ thống mua bán quyền phát thải khí nhà kính nhằm kiểm soát lượng khí thải và thúc đẩy giảm phát thải trong dài hạn. Một trong những hệ thống tiêu biểu là California Cap-and-Trade Program, được bang California chính thức đưa vào hoạt động từ năm 2013. Đây là một trong những chương trình mua bán phát thải khí nhà kính lớn nhất ở cấp độ khu vực. Ngoài California, khu vực Đông Bắc Hoa Kỳ cũng có một chương trình tương tự mang tên Regional Greenhouse Gas Initiative (RGGI), được triển khai tại 11 bang như New York, Massachusetts và Maryland. Chương trình này chủ yếu tập trung vào lĩnh vực sản xuất điện, với mục tiêu cắt giảm phát thải khí nhà kính thông qua cơ chế đấu giá hạn ngạch và sử dụng doanh thu để đầu tư vào năng lượng sạch.
2. Hệ thống mua bán quyền phát thải khí nhà kính tại Việt Nam
Theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, Việt Nam đang lên kế hoạch xây dựng thị trường carbon, bao gồm giai đoạn thí điểm từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp trong nước tiếp cận cơ chế mua bán quyền phát thải, đồng thời tạo động lực cho các hoạt động giảm khí nhà kính.
Một số chương trình hợp tác quốc tế, như Hỗ trợ Việt Nam thực hiện Thỏa thuận Paris (VN-SIPA) do Đức tài trợ, đang hỗ trợ Việt Nam phát triển khung pháp lý và năng lực quản lý thị trường carbon. Với cam kết đạt trung hòa carbon vào năm 2050 tại Hội nghị COP26, Việt Nam đang dần chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo, giao thông bền vững và nông nghiệp carbon thấp. Việc xây dựng thị trường mua bán quyền phát thải sẽ đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu này.
Mua bán quyền phát thải khí nhà kính là một cơ chế quan trọng giúp kiểm soát lượng khí thải và thúc đẩy phát triển bền vững. Tại Việt Nam, thị trường Carbon đang trong giai đoạn chuẩn bị, với những bước tiến quan trọng trong khung pháp lý và chính sách. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật các quy định mới, nâng cao năng lực kiểm kê khí nhà kính và tìm kiếm cơ hội tham gia vào thị trường phát thải để tận dụng lợi thế từ mô hình kinh tế Carbon thấp. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về mua bán quyền phát thải khí nhà kính, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam để được hỗ trợ tốt nhất.
Thông tin công ty Intercert Việt Nam
- Địa chỉ: Tòa Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
- Hotline: 0969.555.610
- Email: sales@intercertvietnam.com
