Đạt chứng nhận ISO 22000 là một cột mốc quan trọng đối với bất kỳ doanh nghiệp thực phẩm nào. Chứng nhận này không chỉ chứng minh sự tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm quốc tế mà còn xây dựng lòng tin với người tiêu dùng và đối tác, mở rộng cơ hội kinh doanh. Nếu doanh nghiệp đang muốn triển khai ISO 22000 thì bài viết dưới đây Intercert Việt Nam sẽ hướng dẫn doanh nghiệp các bước áp dụng ISO 22000 chi tiết và hiệu quả.
Tiêu chuẩn ISO 22000 là gì?
ISO 22000 có tên Tiếng anh đầy đủ là “Food Safety Management Systems – Requirements for Any Organization in the Food Chain”, nghĩa là Hệ thống quản lý an toàn thực phẩm – Yêu cầu đối với các tổ chức trong chuỗi cung ứng thực phẩm. Đây là tiêu chuẩn quốc tế do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế ISO (International Organization for Standardization) xây dựng và ban hành, tập trung vào các yêu cầu liên quan đến an toàn thực phẩm. Tiêu chuẩn này được ban hành năm 2005 và bản cập nhật gần nhất là ISO 22000:2018. ISO 22000:2018 cung cấp khung quản lý nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm xuyên suốt chuỗi cung ứng, từ sản xuất, chế biến, lưu trữ cho đến phân phối.
Tiêu chuẩn ISO 22000 được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa nguyên lý “Phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn – HACCP” và các yêu cầu về hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 9001. Tiêu chuẩn ISO 22000 tập trung đưa ra các bước thực hiện xây dựng và thiết lập các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát các mối nguy an toàn thực phẩm đồng thời phòng tránh nhiễm bẩn vào thực phẩm.
ISO 22000 đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm và nâng cao uy tín của các doanh nghiệp trong ngành thực phẩm. Việc doanh nghiệp áp dụng và đạt được chứng nhận ISO 22000 đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đó có một hệ thống quản lý thực phẩm tốt, đảm bảo cung cấp những sản phẩm chất lượng và an toàn cho người sử dụng. Nhờ đó, doanh nghiệp không chỉ giảm thiểu nguy cơ xảy ra sự cố liên quan đến an toàn thực phẩm mà còn nâng cao lòng tin của người tiêu dùng, đối tác và các bên liên quan. Hơn nữa, ISO 22000 còn giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm, giảm thiểu rủi ro liên quan đến pháp lý, đồng thời mở rộng cơ hội kinh doanh ra thị trường quốc tế, nơi mà các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm ngày càng được siết chặt.
Điều quan trọng cần lưu ý là các quy định trong tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm có thể khác nhau tùy theo từng khu vực và quốc gia. Tổ chức khi áp dụng tiêu chuẩn ISO 22000 phải luôn cập nhật các thông tin có liên quan để đảm bảo tuân thủ và cung cấp các sản phẩm thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng.
Các bước áp dụng ISO 22000 chi tiết
- Hiểu về tiêu chuẩn ISO 22000 và xác định phạm vi áp dụng
Đây là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng trong quá trình áp dụng tiêu chuẩn ISO 22000. Để đảm bảo việc triển khai hiệu quả, tổ chức cần nắm vững các yêu cầu cơ bản của tiêu chuẩn và hiểu rõ cách thức tiêu chuẩn này hoạt động. Việc hiểu rõ về bản chất, mục tiêu và các yêu cầu của tiêu chuẩn sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng một hệ thống quản lý phù hợp với quy mô và đặc thù của mình.
- Hiểu rõ nội dung của ISO 22000:2018: Doanh nghiệp cần nắm vững cấu trúc và điều khoản ISO 22000 về hệ thống quản lý an toàn thực phẩm trong suốt chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp cần làm quen với các yêu cầu của tiêu chuẩn bao gồm các tài liệu, kiểm soát mối nguy HACCP, các chương trình tiên quyết (PRP) và các biện pháp phòng ngừa. Hiểu rõ những yêu cầu này giúp doanh nghiệp định hướng được những bước tiếp theo trong quá trình triển khai.
- Xác định phạm vi áp dụng: Phạm vi áp dụng liên quan đến việc xác định các bộ phận, quy trình, sản phẩm và dịch vụ nào trong tổ chức sẽ chịu sự điều chỉnh của hệ thống quản lý an toàn thực phẩm. Đồng thời, cần phải xác định các bên liên quan như nhà cung cấp, khách hàng và các cơ quan chức năng có yêu cầu về an toàn thực phẩm. Việc này đảm bảo rằng toàn bộ tổ chức, từ các quy trình sản xuất đến các mối quan hệ bên ngoài đều được quản lý một cách toàn diện và phù hợp với tiêu chuẩn ISO 22000.
- Thành lập ban chỉ đạo ISO 22000
Ở bước này, tổ chức cần lập ra một nhóm quản lý an toàn thực phẩm chịu trách nhiệm trong việc thiết lập, giám sát và triển khai ISO 22000 hiệu quả. Việc thành lập ban chỉ đạo bắt đầu từ việc xác định những cá nhân có đủ năng lực, chuyên môn và tầm ảnh hưởng trong tổ chức để đảm nhận các nhiệm vụ quan trọng. Thành viên của ban chỉ đạo thường bao gồm các lãnh đạo cấp cao, các chuyên gia về chất lượng và an toàn thực phẩm cũng như các đại diện từ các bộ phận chức năng. Những người này đã được đào tạo, có kiến thức và khả năng trong việc áp dụng, xây dựng và duy trì việc quản lý an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn ISO 22000:2018.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của ban chỉ đạo là thiết lập chiến lược, phân bổ nguồn lực và xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết. Thêm vào đó, ban chỉ đạo còn đóng vai trò trong việc theo dõi và báo cáo tiến độ triển khai hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, đồng thời chịu trách nhiệm đưa ra các cải tiến và điều chỉnh khi có vấn đề phát sinh. Sự cam kết mạnh mẽ của ban chỉ đạo đối với ISO 22000 không chỉ giúp tổ chức đáp ứng các yêu cầu của tiêu chuẩn mà còn tạo động lực cho toàn bộ tổ chức tham gia và duy trì hệ thống an toàn thực phẩm một cách liên tục và hiệu quả.
- Phân tích mối nguy mất an toàn thực phẩm và xác định các biện pháp phòng ngừa
Đây là một bước để doanh nghiệp tự xem xét và đánh giá hiện trạng của mình. Mục tiêu của bước này là rà soát toàn bộ quy trình sản xuất, từ khâu nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng, nhằm xác định những yếu tố có thể gây ra các mối nguy hại ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm. Thông qua việc thu thập dữ liệu, phân tích các yếu tố có thể gây ô nhiễm, đánh giá mức độ nguy hiểm của chúng, tổ chức sẽ đưa ra các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Giai đoạn này doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng hiện trạng thực tế, hoạch định chiến lược triển khai phù hợp để tránh lãng phí nguồn lực do không đáp ứng hoặc triển khai không đúng yêu cầu của ISO 22000.
- Xây dựng các quy trình và hướng dẫn thực hiện công việc
Bước áp dụng ISO 22000 này nhằm đảm bảo mọi hoạt động liên quan đến an toàn thực phẩm được thực hiện một cách có hệ thống, nhất quán và hiệu quả. Quy trình cần phải mô tả rõ ràng các bước cần thực hiện, trách nhiệm của từng bộ phận, và các biện pháp kiểm soát nhằm giảm thiểu rủi ro an toàn thực phẩm.
Hướng dẫn thực hiện công việc là các tài liệu chi tiết hơn, mô tả cách thức cụ thể để thực hiện từng công việc trong quy trình. Những hướng dẫn này cần được xây dựng chi tiết để đảm bảo nhân viên hiểu rõ các yêu cầu và tiêu chuẩn mà họ phải tuân thủ trong quá trình làm việc. Ví dụ, hướng dẫn có thể là các bước kiểm tra vệ sinh, quy trình kiểm tra chất lượng nguyên liệu, quy định về kiểm soát nhiệt độ trong quá trình bảo quản hoặc cách thức xử lý khi xảy ra sự cố an toàn thực phẩm. Những hướng dẫn này không chỉ giúp nhân viên thực hiện công việc đúng cách mà còn giúp giám sát và kiểm soát quá trình sản xuất một cách chặt chẽ.
Việc xây dựng các quy trình và hướng dẫn thực hiện công việc cũng cần phải gắn liền với việc huấn luyện, đào tạo nhân viên. Mọi quy trình và hướng dẫn cần được truyền đạt rõ ràng và đào tạo đầy đủ cho toàn bộ nhân viên liên quan. Đồng thời, các tài liệu này phải được duy trì và cập nhật định kỳ để đảm bảo rằng chúng luôn phù hợp với thực tế sản xuất và các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000.
- Thiết lập hệ thống tài liệu theo ISO 22000:2018
Tài liệu là công cụ quan trọng để tổ chức chứng minh sự tuân thủ các yêu cầu của tiêu chuẩn. Hệ thống tài liệu được xây dựng và hoàn chỉnh để đáp ứng yêu cầu của tiêu chuẩn và quy định của tổ chức bao gồm:
- Chính sách an toàn thực phẩm.
- Các mục tiêu về an toàn thực phẩm.
- Các quy trình – thủ tục theo yêu cầu của tiêu chuẩn.
- Các hồ sơ theo yêu cầu của tiêu chuẩn.
- Các tài liệu cần thiết để tổ chức thiết lập, triển khai và cập nhật có hiệu lực một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm.
Lưu ý khi thiết kế tài liệu và hồ sơ:
- Rõ ràng và dễ hiểu: Tài liệu cần được trình bày mạch lạc, dễ đọc để nhân viên ở mọi cấp độ có thể hiểu và áp dụng.
- Cụ thể và phù hợp: Tài liệu phải phản ánh đúng thực tế hoạt động của tổ chức, tránh sao chép từ các mẫu chung mà không điều chỉnh theo thực tiễn.
- Cập nhật thường xuyên: Một hệ thống kiểm soát tài liệu cần được thiết lập để quản lý việc sửa đổi, cập nhật và phân phối tài liệu, đảm bảo rằng tất cả tài liệu sử dụng đều là phiên bản mới nhất.
- Ghi chép hồ sơ một cách đầy đủ, chính xác để đáp ứng yêu cầu kiểm tra và đánh giá nội bộ hoặc từ bên thứ ba.
- Triển khai hệ thống quản lý an toàn thực phẩm theo ISO 22000 vào thực tiễn
Đây là giai đoạn chuyển đổi từ lý thuyết sang thực tế, nơi các kế hoạch, quy trình, và chính sách được áp dụng trong hoạt động hàng ngày của tổ chức. Mục tiêu của bước này là đảm bảo hệ thống được vận hành đúng theo các yêu cầu của tiêu chuẩn. Trong quá trình áp dụng, các phòng ban và nhân viên phải tuân thủ chặt chẽ các quy định liên quan đến phân tích mối nguy (HACCP), kiểm soát điểm tới hạn (CCP), và thực hiện việc ghi chép đầy đủ hồ sơ hoạt động. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần duy trì việc giám sát liên tục nhằm kịp thời phát hiện các vấn đề phát sinh và thực hiện điều chỉnh phù hợp.
- Đánh giá nội bộ và cải tiến hệ thống
Sau khi triển khai, đánh giá nội bộ được thực hiện để kiểm tra mức độ tuân thủ của các quy trình, chính sách và hoạt động thực tế so với các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000 và các quy định nội bộ của doanh nghiệp. Đây là cơ hội để phát hiện những điểm không phù hợp, lỗ hổng hoặc những khu vực cần cải thiện trong hệ thống quản lý.
Trong quá trình đánh giá, đội ngũ sẽ tiến hành kiểm tra tài liệu, phỏng vấn nhân viên, quan sát hoạt động thực tế, và so sánh với các yêu cầu đã đề ra. Kết quả đánh giá được ghi lại trong các báo cáo, nêu rõ các điểm mạnh, điểm yếu, và các điểm không phù hợp (nếu có). Những điểm không phù hợp này cần được phân tích nguyên nhân và lập kế hoạch hành động khắc phục để đảm bảo chúng không tái diễn.
Sau đánh giá, tổ chức cần thực hiện cải tiến hệ thống bằng cách triển khai các hành động khắc phục và phòng ngừa đã được xác định. Đây có thể bao gồm sửa đổi quy trình, cải tiến thiết bị, tăng cường đào tạo nhân viên, hoặc thực hiện các biện pháp giám sát bổ sung. Đặc biệt, việc cải tiến không chỉ giới hạn ở việc khắc phục các vấn đề đã xảy ra mà còn tìm kiếm các cơ hội để nâng cao hiệu quả và hiệu suất của hệ thống. Đây là bước quan trọng giúp tổ chức chuẩn bị tốt cho đánh giá chứng nhận bên ngoài.
- Đánh giá chứng nhận ISO 22000
Quá trình này được thực hiện bởi một tổ chức chứng nhận độc lập, có thẩm quyền. Quy trình đánh giá chứng nhận thường gồm hai giai đoạn chính:
- Giai đoạn đầu là đánh giá tài liệu, nơi tổ chức chứng nhận kiểm tra các hồ sơ, quy trình, và chính sách đã được xây dựng để đảm bảo rằng chúng phù hợp với yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000. Giai đoạn này giúp nhận diện những thiếu sót hoặc điểm cần cải thiện trước khi bước vào giai đoạn tiếp theo.
- Giai đoạn hai là đánh giá thực địa, trong đó tổ chức chứng nhận kiểm tra việc áp dụng thực tế hệ thống quản lý tại cơ sở sản xuất.
Một số lưu ý khi thực hiện đánh giá chứng nhận:
Doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ tài liệu, hồ sơ phục vụ cho việc đánh giá chứng nhận tránh việc thiếu tài liệu hoặc tài liệu không rõ ràng có thể làm chậm quá trình đánh giá và gây ấn tượng không tốt.
Nhân viên cần được đào tạo về các yêu cầu của ISO 22000, vai trò của họ trong hệ thống quản lý, và cách trả lời khi được phỏng vấn bởi chuyên gia đánh giá. Họ phải hiểu rõ các quy trình liên quan đến công việc của mình và có khả năng giải thích khi được hỏi.
Doanh nghiệp cần lựa chọn một tổ chức chứng nhận có năng lực và uy tín trong lĩnh vực ISO 22000. Một số tổ chức tiêu biểu mà doanh nghiệp có thể tham khảo chẳng hạn như Công ty TNHH chứng nhận KNA, Bureau Veritas Certification (BVC), Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (QUACERT), Công ty TNHH BSI Việt Nam hoặc Intertek. Một tổ chức chứng nhận uy tín không chỉ đảm bảo quá trình đánh giá diễn ra đúng chuẩn mà còn tăng giá trị của chứng nhận trong mắt khách hàng và đối tác.
- Duy trì hệ thống sau chứng nhận ISO 22000
Sau khi đạt chứng nhận ISO 22000, doanh nghiệp không thể coi hệ thống là “hoàn tất”, mà cần tiếp tục duy trì và phát triển hệ thống để đáp ứng các yêu cầu thay đổi từ môi trường bên ngoài cũng như nội bộ. Các tổ chức chứng nhận thường yêu cầu doanh nghiệp tiến hành các cuộc đánh giá giám sát mỗi năm để kiểm tra sự tuân thủ và hiệu quả của hệ thống. Doanh nghiệp cần chuẩn bị sẵn sàng cho các cuộc đánh giá này bằng cách tiếp tục theo dõi và cập nhật các quy trình, tài liệu và hồ sơ theo yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 22000.
>>> Đánh giá nhà xưởng theo ISO 22000 – Tầm quan trọng và quy trình thực hiện
Bài viết trên đây của Intercert Việt Nam đã cung cấp thông tin chi tiết về các bước áp dụng ISO 22000. Hy vọng doanh nghiệp đã có thêm thông tin để triển khai tiêu chuẩn ISO 22000:2018 hiệu quả. Nếu Quý doanh nghiệp còn bất cứ thắc mắc nào về dịch vụ chứng nhận ISO 22000, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam để được hỗ trợ tốt nhất.
Thông tin công ty Intercert Việt Nam:
- Địa chỉ: Tòa Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
- Hotline: 0969.555.610
- Email: sales@intercertvietnam.com
