Tem truy xuất nguồn gốc – giải pháp tăng minh bạch và bảo vệ thương hiệu trong kỷ nguyên số

Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu minh bạch thông tin ngày càng cao, tem truy xuất nguồn gốc đang trở thành công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp kiểm soát chuỗi cung ứng, chống hàng giả và củng cố niềm tin với người tiêu dùng. Việc ban hành Thông tư 02/2024/TT-BKHCN cùng hệ thống tiêu chuẩn quốc gia đã tạo nền tảng pháp lý rõ ràng, thúc đẩy việc triển khai truy xuất nguồn gốc một cách thống nhất và đồng bộ trên phạm vi cả nước.

Vai trò của tem truy xuất nguồn gốc trong minh bạch thị trường

Hàng giả, hàng nhái và sản phẩm không rõ nguồn gốc vẫn là vấn đề đáng lo ngại ở nhiều ngành hàng. Không ít doanh nghiệp đã đầu tư xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo ISO, VietGAP, GlobalGAP… nhưng vẫn chịu ảnh hưởng bởi sản phẩm kém chất lượng trà trộn trên thị trường, gây thiệt hại uy tín và doanh thu. Người tiêu dùng cũng gặp khó khăn trong phân biệt thật – giả, dẫn đến tâm lý e dè, mất niềm tin khi lựa chọn sản phẩm.

Tem truy xuất nguồn gốc, được hỗ trợ bởi mã QR, mã vạch và các giải pháp định danh dữ liệu, cho phép người tiêu dùng xác thực thông tin sản phẩm nhanh chóng và minh bạch. Chỉ với một thao tác quét mã, toàn bộ thông tin liên quan đến quy trình sản xuất, doanh nghiệp, thời gian – địa điểm, giấy chứng nhận… được hiển thị rõ ràng, giúp củng cố lòng tin và hỗ trợ quản lý an toàn thị trường.

Hành lang pháp lý thúc đẩy truy xuất nguồn gốc

Ngày 28/3/2024, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Thông tư 02/2024/TT-BKHCN, có hiệu lực từ 01/6/2024, quy định yêu cầu đối với hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa. Thông tư xác định nguyên tắc truy xuất theo mô hình “một bước trước – một bước sau”, bảo đảm dữ liệu có thể kiểm tra, đối chiếu và chia sẻ giữa các bên trong chuỗi cung ứng.

Dữ liệu truy xuất phải tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật như TCVN 13274:2020 và TCVN 13275:2020, bao gồm các thông tin tối thiểu:

• Tên sản phẩm

• Tên và địa chỉ đơn vị sản xuất

• Thời gian sản xuất

• Mã định danh truy xuất

• Hình ảnh và thông tin nhận diện thương hiệu

Song song đó, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa sửa đổi năm 2025 cũng bổ sung yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng đối với nhóm sản phẩm có rủi ro cao, góp phần hoàn thiện nền tảng pháp lý trong quản lý thị trường và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Ứng dụng thực tiễn tại địa phương và doanh nghiệp

Nhiều địa phương đang triển khai mạnh mẽ hệ thống truy xuất nguồn gốc gắn với chương trình chuyển đổi số quốc gia.
Ví dụ:

• Hà Nội thí điểm truy xuất nguồn gốc cho nhóm sản phẩm nông nghiệp chủ lực, liên kết dữ liệu trực tiếp với Cổng truy xuất nguồn gốc quốc gia.

• Đồng Nai hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã áp dụng nền tảng truy xuất tiêu chuẩn quốc gia miễn phí trong một năm, thúc đẩy nhân rộng mô hình minh bạch thời đại số.

• Quảng Ninh triển khai QR-Code cho sản phẩm OCOP, góp phần tăng giá trị thương hiệu địa phương và tạo niềm tin với người tiêu dùng.

Trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm, một số doanh nghiệp lớn như TH true MILK đã áp dụng hệ thống truy xuất toàn trình, mỗi sản phẩm gắn một mã định danh duy nhất từ trang trại đến tay người tiêu dùng, đáp ứng chuẩn quốc tế GS1 và tăng khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Lợi ích thiết thực đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng

Đối với doanh nghiệp:

• Xác thực hàng chính hãng, ngăn chặn hàng giả xâm nhập thị trường

• Kiểm soát chất lượng theo từng công đoạn của chuỗi cung ứng

• Giảm thiểu rủi ro khi xảy ra sự cố sản phẩm

• Thu thập dữ liệu hành vi người tiêu dùng phục vụ chiến lược marketing và sản xuất

Đối với người tiêu dùng:

• Dễ dàng kiểm tra – xác thực nguồn gốc

• Bảo vệ quyền lợi khi phát sinh khiếu nại

• Hình thành thói quen tiêu dùng văn minh, ưu tiên sản phẩm minh bạch

Kết luận

Tem truy xuất nguồn gốc không chỉ là công cụ công nghệ, mà là giải pháp chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, bảo vệ thương hiệu và xây dựng niềm tin bền vững với người tiêu dùng. Khi hệ thống pháp lý, hạ tầng dữ liệu và nhận thức người dùng ngày càng hoàn thiện, truy xuất nguồn gốc sẽ tiếp tục là xu hướng tất yếu trong quản trị chuỗi cung ứng hiện đại.