SA8000 sắp có phiên bản mới. Tìm hiểu ngay hướng dẫn chi tiết về SA8000:2026, các thay đổi quan trọng và lộ trình chuyển đổi để duy trì chứng nhận và kinh doanh bền vững.
Tiêu chuẩn SA8000 của Tổ chức Trách nhiệm Xã hội Quốc tế (SAI) từ lâu đã là một công cụ thiết yếu để các doanh nghiệp trên khắp thế giới thể hiện cam kết của mình. Để thích ứng với những thách thức mới nổi và những kỳ vọng ngày càng cao của thị trường, SAI đã tiến hành sửa đổi tiêu chuẩn này. Phiên bản mới SA8000:2026 không chỉ là một sự cập nhật mà còn là một bước tiến mang tính chiến lược, hướng đến một cách tiếp cận toàn diện và thực tế hơn đối với việc làm bền vững.
Quá trình xây dựng bản thảo phiên bản mới SA8000:2026
Bản thảo SA8000:2026 được xây dựng dựa trên một quy trình tham vấn và sự tham gia của nhiều bên liên quan. SAI đã thành lập một Ủy ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn nội bộ đa chức năng, đại diện cho nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tiêu chuẩn xã hội và trách nhiệm xã hội. Ủy ban này đã chủ trì việc soạn thảo nội bộ, bao gồm việc xem xét kỹ lưỡng các tiêu chuẩn xã hội khác, luật pháp, báo cáo và các hướng dẫn có liên quan.
Trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 10 năm 2023, SAI đã tổ chức 13 hội thảo tại 10 quốc gia để thu thập phản hồi về tài liệu dự thảo ban đầu và ý kiến đóng góp. Ngoài ra, các chuyên gia bên ngoài cũng được tham vấn về các lĩnh vực chủ đề cụ thể. Sau đó, SAI đã tổ chức một Phiên Góp ý Công khai về Dự thảo Tiêu chuẩn từ ngày 16/9 đến ngày 17/11/2024. Trong thời gian này, bất kỳ ai quan tâm đến tương lai của công việc tử tế đều có thể đóng góp ý kiến thông qua biểu mẫu trực tuyến và các buổi phản hồi trực tuyến, trực tiếp. Tất cả các ý kiến nhận được đều được tổng hợp, xem xét kỹ lưỡng và đã dẫn đến nhiều cải tiến cho tiêu chuẩn.
Tại sao SAI phải sửa đổi tiêu chuẩn SA8000?
Một trong những nhiệm vụ cốt lõi của SAI, với tư cách là chủ sở hữu tiêu chuẩn, là thường xuyên cập nhật SA8000 để phản ánh những thay đổi trong bối cảnh thương mại toàn cầu và thế giới việc làm. Kể từ bản cập nhật gần nhất được công bố vào năm 2014, thế giới đã chứng kiến những tiến bộ đáng kể trong các cơ chế quản lý và khuôn khổ được quốc tế công nhận về hiệu quả xã hội. Trong đó phải kể đến các văn bản pháp lý và hướng dẫn quan trọng đã được ban hành, bao gồm Nguyên tắc Hướng dẫn của Liên Hợp Quốc về Kinh doanh và Nhân quyền, Hướng dẫn của OECD về Thẩm định của các Doanh nghiệp Đa quốc gia, và Luật Thẩm định Trách nhiệm Xã hội Doanh nghiệp (CSRDDD) của EU.
Ngoài ra, các yếu tố mang tính hệ thống và toàn cầu như biến đổi khí hậu, di cư lao động, và sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đã tạo ra những rủi ro mới, đa dạng và phức tạp hơn đối với quyền của người lao động. Những vấn đề này đòi hỏi một cách tiếp cận roan diện hơn để bảo vệ quyền con người tại nơi làm việc. Đó là lý do SAI quyết định cập nhập phiên bản mới cho Tiêu chuẩn SA8000.
Những thay đổi quan trọng nhất trong SA8000:2026
Mặc dù giữ nguyên các nguyên tắc cơ bản từ lần xuất bản đầu tiên vào năm 1997, SA8000:2026 đã thực hiện những thay đổi đáng kể để trở nên rõ ràng và dễ tiếp cận hơn.
1. Cấu trúc hệ thống quản lý mới
Bản sửa đổi năm 2014 đã giới thiệu cấu trúc hệ thống quản lý trách nhiệm xã hội. SA8000:2026 vẫn giữ nguyên các yếu tố này nhưng đã sắp xếp lại để minh họa rõ ràng các bước mà tổ chức cần thực hiện trong quá trình phát triển và triển khai hệ thống. Các yêu cầu trước đây chỉ được ngụ ý hoặc đề cập qua các tài liệu bổ sung (như Công cụ Kiểm toán SAI và các chương trình đào tạo) nay đã được nêu rõ ràng trong tiêu chuẩn.
Một so sánh chi tiết về cấu trúc hệ thống quản lý giữa hai phiên bản cho thấy sự thay đổi rõ rệt:
SA8000:2014 bao gồm các mục như:
- Chính sách, thủ tục và hồ sơ (9.1)
- Nhóm hiệu suất xã hội (9.2)
- Xác định và đánh giá rủi ro (9.3)
- Giám sát (9.4)
- Sự tham gia và giao tiếp nội bộ (9.5)
- Quản lý và giải quyết khiếu nại (9.6)
- Xác minh bên ngoài và sự tham gia của các bên liên quan (9.7)
- Hành động khắc phục và phòng ngừa (9.8)
- Đào tạo và xây dựng năng lực (9.9)
- Quản lý nhà cung cấp và nhà thầu (9.10)
SA8000:2026 được tổ chức lại thành các phần logic hơn:
- M1: Cam kết, sự tham gia và sự hội nhập của lãnh đạo (từ 9.1 và 9.2 của phiên bản cũ).
- M2: Sự tham gia và hội nhập của người lao động (từ 9.2 của phiên bản cũ).
- M3: Sự tham gia và hội nhập của các bên liên quan (từ 9.7 của phiên bản cũ).
- M4: Cam kết và tính nhất quán của chính sách (từ 9.1 của phiên bản cũ).
- M5: Bối cảnh, tác động và rủi ro (từ 9.3 của phiên bản cũ).
- M6: Mục tiêu, kế hoạch và nguồn lực (từ 9.1 và 9.8 của phiên bản cũ).
- M7: Nhận thức và thực hiện (từ 9.5, 9.8 và 9.9 của phiên bản cũ).
- M8: Báo cáo và minh bạch (từ 9.7 của phiên bản cũ).
- M9: Cơ chế giám sát và khiếu nại (từ 9.4 và 9.6 của phiên bản cũ).
- M10: Phân tích chiến lược, đánh giá và cải tiến liên tục (từ 9.8 của phiên bản cũ).
2. Làm rõ phạm vi trách nhiệm của tổ chức
Phiên bản SA8000:2026 làm rõ rằng phạm vi của hệ thống quản lý phải bao gồm tất cả người lao động (không chỉ những người được tổ chức tuyển dụng trực tiếp) mà tổ chức đó có tác động, dù trực tiếp hay gián tiếp. Tiêu chuẩn mới này cũng xác định các mức độ trách nhiệm khác nhau của tổ chức đối với hiệu suất lao động trong các mối quan hệ kinh doanh của mình. Điều này thể hiện sự chuyển dịch từ việc chỉ tập trung vào hoạt động nội bộ sang một cách tiếp cận toàn diện hơn, phù hợp với các tiêu chuẩn thẩm định quốc tế.
3. Tiêu chí dựa trên kết quả
Một thay đổi đáng chú ý khác là sự chuyển đổi từ tiêu chí mang tính quy định sang tiêu chí dựa trên kết quả. Thay vì quy định cách thức các tổ chức phải đáp ứng các tiêu chí, SA8000:2026 mô tả các kết quả phải đạt được. Cách tiếp cận này giúp tăng tính linh hoạt và khả năng áp dụng của tiêu chuẩn trong nhiều bối cảnh khác nhau.
4. Thay đổi một số tiêu đề điều khoản mới
Ngoài ra, một số danh mục của tiêu chuẩn cũng đã được đổi tên để phản ánh một cách tiếp cận tích cực hơn:
- Lao động trẻ em (2014) được đổi thành D1: Bảo vệ trẻ em và lao động trẻ (2026).
- Lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc (2014) được đổi thành D3: Tuyển dụng, việc làm và chấm dứt hợp đồng lao động tự do và công bằng (2026).
- Sức khỏe và an toàn (2014) được đổi thành D6: Sức khỏe và an toàn (2026).
- Tự do lập hội và quyền thương lượng tập thể (2014) được đổi thành D2: Quyền tự do lập hội và quyền thương lượng tập thể (2026).
- Phân biệt đối xử (2014) được đổi thành D5: Tự do khỏi sự phân biệt đối xử (2026).
- Thực hành kỷ luật (2014) được gộp vào D3: Tuyển dụng, việc làm và chấm dứt hợp đồng lao động tự do và công bằng (2026).
- Giờ làm việc và Tiền lương (2014) được gộp chung thành D4: Giờ làm việc, tiền lương và quyền lợi hợp lý (2026).
- Một danh mục mới đã được thêm vào là D7: Quyền riêng tư (2026).
Lộ trình chuyển đổi chi tiết sang SA8000:2026
Để đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ và có tổ chức, SAI đã công bố một lộ trình cụ thể. Các doanh nghiệp và tổ chức chứng nhận (CBs) cần nắm rõ lịch trình này để có sự chuẩn bị tốt nhất.
1. Lộ trình chung
- Ngày 1/1/2026: Các CBs được công nhận CÓ THỂ bắt đầu cung cấp dịch vụ đánh giá và chứng nhận theo tiêu chuẩn SA8000:2026.
- Ngày 1/7/2026: Tất cả các CBs BẮT BUỘC PHẢI cung cấp dịch vụ đánh giá và chứng nhận theo tiêu chuẩn SA8000:2026 để duy trì trong hệ thống.
- Trước ngày 31/12/2026: Tất cả các tổ chức đã được chứng nhận theo tiêu chuẩn SA8000:2014 PHẢI hoàn thành khóa đào tạo nâng cấp và Tự đánh giá SA8000:2026.
- Ngày 1/1/2027: Tất cả các chứng nhận mới và tái chứng nhận PHẢI tuân thủ tiêu chuẩn SA8000:2026.
- Trước ngày 31/12/2028: Tất cả các tổ chức được chứng nhận PHẢI được chứng nhận theo tiêu chuẩn SA8000:2026 để tiếp tục tham gia hệ thống.
2. Lộ trình chuyển đổi cho các nhóm tổ chức cụ thể
Để làm rõ hơn, SAI đã phân loại các nhóm tổ chức dựa trên thời gian được chứng nhận ban đầu để đưa ra lịch trình chuyển đổi cụ thể:
- Các tổ chức được chứng nhận hoặc tái chứng nhận vào năm 2022 (dự kiến tái chứng nhận vào năm 2025): Các tổ chức này phải tái chứng nhận theo SA8000:2014 vào năm 2025. Ngoài ra, họ phải hoàn thành Tự đánh giá và Đào tạo SA8000:2026 trước ngày 31/12/2026. Nếu quyết định tiếp tục tham gia hệ thống, họ phải được chứng nhận lại theo SA8000:2026 trước ngày 31/12/2028.
- Các tổ chức đã được chứng nhận hoặc tái chứng nhận vào năm 2023 (dự kiến tái chứng nhận vào năm 2026): Các tổ chức này có thể lựa chọn tái chứng nhận theo SA8000:2014 hoặc SA8000:2026 vào năm 2026. Tuy nhiên, nếu chọn phiên bản 2014, họ sẽ cần phải tái chứng nhận lại theo SA8000:2026 trước ngày 31/12/2028.
- Các tổ chức được chứng nhận hoặc tái chứng nhận vào năm 2024 (dự kiến tái chứng nhận vào năm 2027): Các tổ chức đủ điều kiện tái chứng nhận trước ngày 1/1/2027 có thể lựa chọn tái chứng nhận theo SA8000:2014 hoặc SA8000:2026. Tương tự, nếu chọn 2014, họ phải chuyển đổi sang 2026 trước ngày 31/12/2028. Các tổ chức không đủ điều kiện tái chứng nhận trước ngày 1/1/2027 bắt buộc phải tái chứng nhận theo SA8000:2026 vào năm 2027.
- Các tổ chức đã được chứng nhận hoặc đang tìm kiếm chứng nhận vào năm 2025: Các tổ chức này sẽ được chứng nhận theo SA8000:2014. Họ phải hoàn thành Tự đánh giá và Đào tạo SA8000:2026 trước ngày 31/12/2026, và phải tái chứng nhận theo SA8000:2026 trước ngày 31/12/2028.
- Các tổ chức xin chứng nhận vào năm 2026: Các tổ chức này có thể lựa chọn chứng nhận theo SA8000:2014 hoặc SA8000:2026. Nếu chọn phiên bản 2014, họ cũng phải tái chứng nhận lại theo phiên bản 2026 trước ngày 31/12/2028.
—————————————————————————————————
Sự ra đời của SA8000:2026 là một minh chứng rõ ràng cho thấy trách nhiệm xã hội doanh nghiệp không phải là một xu hướng nhất thời mà là một cam kết không ngừng nghỉ. Phiên bản mới này không chỉ giúp các tổ chức tuân thủ các quy định quốc tế đang thay đổi mà còn cung cấp một khuôn khổ mạnh mẽ hơn để các doanh nghiệp chủ động quản lý rủi ro và thúc đẩy sự bền vững thực sự.
Đối với các doanh nghiệp đã và đang áp dụng SA8000, đây là thời điểm quan trọng để bắt đầu chuẩn bị cho việc chuyển đổi. Liên hệ với Intercert Việt Nam nếu doanh nghiệp cần hướng dẫn cụ thể.
* Các thông tin trong bài viết được cập nhập từ website chính thức của Tổ chức SAI (https://sa-intl.org/)
