Tiêu chuẩn ISO 55001: Hệ thống quản lý tài sản cho doanh nghiệp

Tiêu chuẩn ISO 55001 đang trở thành công cụ quản lý then chốt giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu suất và giá trị của toàn bộ tài sản trong tổ chức. Bài viết này của Intercert Việt Nam giúp bạn hiểu rõ ISO 55001 là gì, nội dung chi tiết các điều khoản, đối tượng áp dụng và những lợi ích thiết thực mà tiêu chuẩn này mang lại cho doanh nghiệp.

ISO 55001 là gì?

ISO 55001 là tiêu chuẩn quốc tế quy định các yêu cầu cụ thể để thiết lập, triển khai, duy trì và cải tiến hệ thống quản lý tài sản trong tổ chức. Được phát hành lần đầu vào tháng 1/2014 và cập nhật phiên bản mới nhất vào tháng 7/2024, tiêu chuẩn này là một phần quan trọng trong bộ tiêu chuẩn ISO 55000 về quản lý tài sản.

Tiêu chuẩn ISO 55001 xây dựng dựa trên các nguyên tắc được nêu trong ISO 55000 bằng cách cung cấp các yêu cầu chi tiết và có thể chứng nhận mà các tổ chức cần đáp ứng để đạt được mục tiêu quản lý tài sản một cách hiệu quả. Khác với ISO 55000 chỉ đưa ra các khái niệm và thuật ngữ, ISO 55001 tập trung vào việc quy định cụ thể những gì tổ chức phải thực hiện để xây dựng một hệ thống quản lý tài sản đạt chuẩn quốc tế.

Bộ tiêu chuẩn ISO 55000 bao gồm ba tiêu chuẩn chính làm việc cùng nhau để tạo thành một hệ thống quản lý tài sản hoàn chỉnh. ISO 55000 cung cấp tổng quan về quản lý tài sản, giới thiệu các nguyên tắc cơ bản và định nghĩa thuật ngữ. ISO 55001 quy định các yêu cầu bắt buộc đối với hệ thống quản lý tài sản và là tiêu chuẩn duy nhất trong bộ có thể được sử dụng để chứng nhận. ISO 55002 đưa ra hướng dẫn chi tiết về cách áp dụng các yêu cầu của ISO 55001 vào thực tế.

Quản lý tài sản theo ISO 55001 bao gồm những gì?

Khái niệm tài sản trong ISO 55001 được hiểu rộng rãi hơn nhiều so với nhận thức thông thường. Tài sản không chỉ giới hạn ở máy móc thiết bị mà bao gồm mọi thứ có giá trị mà tổ chức sở hữu hoặc kiểm soát để tạo ra giá trị.

Tài sản hữu hình chiếm tỷ trọng lớn trong hầu hết doanh nghiệp sản xuất và công nghiệp. Máy móc và thiết bị sản xuất là xương sống của quá trình tạo ra sản phẩm, từ dây chuyền sản xuất tự động đến các công cụ chuyên dụng. Hạ tầng cơ sở bao gồm hệ thống điện, cấp nước, xử lý chất thải, giao thông nội bộ và các công trình xây dựng phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh. Tài sản công nghệ thông tin như server, phần cứng máy tính, thiết bị mạng và hệ thống lưu trữ dữ liệu cũng ngày càng trở nên quan trọng trong thời đại số hóa. Bất động sản như nhà xưởng, văn phòng, kho bãi và đất đai là những tài sản có giá trị lớn cần được quản lý tối ưu.

Tài sản vô hình tuy không nhìn thấy được nhưng có giá trị to lớn đối với doanh nghiệp. Thương hiệu và quyền sở hữu trí tuệ như nhãn hiệu, bằng sáng chế, bản quyền tạo nên lợi thế cạnh tranh độc đáo. Dữ liệu khách hàng, dữ liệu vận hành và thông tin kinh doanh là tài sản chiến lược trong kỷ nguyên dữ liệu lớn. Phần mềm và hệ thống quản lý doanh nghiệp như ERP, CRM hay các ứng dụng chuyên dụng cũng là tài sản quan trọng cần được quản lý và bảo vệ.

ISO 55001 đặc biệt nhấn mạnh việc quản lý toàn bộ vòng đời của tài sản để tối đa hóa giá trị và hiệu suất. Giai đoạn lập kế hoạch yêu cầu tổ chức xác định nhu cầu tài sản dựa trên mục tiêu chiến lược và đánh giá các phương án đầu tư khác nhau. Quá trình đầu tư và mua sắm cần được thực hiện dựa trên tiêu chí rõ ràng về chi phí, hiệu suất và rủi ro, không chỉ tập trung vào giá mua ban đầu mà phải tính toán tổng chi phí sở hữu trong suốt vòng đời.

Trong giai đoạn vận hành, tổ chức cần đảm bảo tài sản hoạt động ổn định, đạt hiệu suất tối ưu và tuân thủ các quy định an toàn. Hoạt động bảo trì được lên kế hoạch chặt chẽ bao gồm bảo trì định kỳ, bảo trì dự phòng và bảo trì khắc phục khi cần thiết nhằm kéo dài tuổi thọ và duy trì hiệu suất của tài sản. Khi cần thiết, tài sản sẽ được nâng cấp hoặc cải tiến để đáp ứng yêu cầu mới hoặc tăng năng suất. Cuối cùng, khi tài sản hết tuổi thọ kinh tế, quá trình thanh lý cần được thực hiện đúng quy trình để thu hồi giá trị tối đa và đảm bảo tuân thủ các quy định về môi trường.

Tìm hiểu các điều khoản ISO 55001

Tại sao tiêu chuẩn ISO 55001 quan trọng với doanh nghiệp?

1. Kiểm soát vòng đời của tài sản

Quản lý tài sản hiệu quả theo ISO 55001 giúp tổ chức kiểm soát toàn bộ vòng đời của tài sản từ khi mua sắm đến khi thanh lý. Điều này đảm bảo rằng mọi quyết định liên quan đến tài sản đều dựa trên dữ liệu và phân tích kỹ lưỡng thay vì cảm tính hay kinh nghiệm chủ quan. Hệ thống quản lý tài sản giúp doanh nghiệp cân bằng ba yếu tố then chốt là hiệu suất, rủi ro và chi phí để đạt được mục tiêu tổng thể.

2. Tối đa hóa khả năng hoạt động của tài sản

Về mặt hiệu suất, ISO 55001 giúp tối đa hóa khả năng hoạt động của tài sản thông qua việc lên kế hoạch bảo trì phù hợp và theo dõi các chỉ số hiệu suất quan trọng. Doanh nghiệp có thể chủ động phát hiện và khắc phục các vấn đề trước khi chúng gây ra sự cố nghiêm trọng, từ đó giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động không mong muốn.

3. Quản lý rủi ro trở nên có hệ thống hơn

Tổ chức được yêu cầu xác định và đánh giá các rủi ro liên quan đến tài sản, từ rủi ro hư hỏng thiết bị, rủi ro an toàn lao động đến rủi ro tuân thủ quy định. Dựa trên đánh giá rủi ro, các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu được triển khai một cách ưu tiên và hiệu quả.

4. Kiểm soát chi phí

Thay vì chỉ tập trung vào chi phí ban đầu khi mua sắm tài sản, doanh nghiệp học cách tính toán và tối ưu tổng chi phí sở hữu bao gồm chi phí vận hành, bảo trì, năng lượng và thanh lý. Cách tiếp cận này giúp đưa ra quyết định đầu tư thông minh hơn và tránh những khoản chi phí ẩn trong tương lai.

5. Hỗ trợ đạt mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp

ISO 55001 tạo ra sự phối hợp chặt chẽ giữa chiến lược quản lý tài sản với mục tiêu tổng thể của doanh nghiệp. Mọi quyết định về tài sản đều được đánh giá dựa trên mức độ đóng góp vào việc thực hiện chiến lược kinh doanh, đảm bảo nguồn lực được phân bổ cho những tài sản tạo ra giá trị lớn nhất.

Đối tượng nên áp dụng tiêu chuẩn ISO 55001

Tiêu chuẩn ISO 55001 được thiết kế linh hoạt để phù hợp với mọi tổ chức dựa vào tài sản để đạt được mục tiêu kinh doanh, bất kể quy mô hay lĩnh vực hoạt động. Tuy nhiên, một số ngành và loại hình doanh nghiệp sẽ nhận được lợi ích đặc biệt lớn từ việc áp dụng tiêu chuẩn này.

Tập đoàn công nghiệp với chuỗi giá trị phức tạp và hàng nghìn tài sản cần một hệ thống quản lý tập trung để theo dõi, kiểm soát và tối ưu hóa hiệu suất của toàn bộ danh mục tài sản. ISO 55001 giúp các tập đoàn này xây dựng quy trình chuẩn hóa áp dụng cho tất cả đơn vị thành viên, đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh hiệu quả giữa các đơn vị.

Nhà máy sản xuất với thiết bị và dây chuyền sản xuất trị giá hàng triệu đến hàng tỷ đồng cần quản lý tài sản hiệu quả để đảm bảo năng suất và chất lượng sản phẩm. Việc áp dụng ISO 55001 giúp các nhà máy này giảm thiểu thời gian ngừng máy, tối ưu hóa kế hoạch bảo trì và kéo dài tuổi thọ thiết bị, từ đó cải thiện lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.

Nhà máy điện, cấp nước và dầu khí vận hành các tài sản hạ tầng quan trọng phục vụ hàng triệu người dân và doanh nghiệp. Bất kỳ sự cố nào cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cộng đồng và môi trường. ISO 55001 giúp các tổ chức này duy trì độ tin cậy cao, quản lý rủi ro hiệu quả và đảm bảo cung cấp dịch vụ liên tục cho khách hàng.

Doanh nghiệp hạ tầng giao thông như sân bay, cảng biển, đường sắt và đường bộ quản lý các tài sản có giá trị lớn với vòng đời dài hàng chục năm. Quyết định đầu tư và bảo trì đúng đắn có tác động trực tiếp đến an toàn, chất lượng dịch vụ và hiệu quả tài chính trong dài hạn. ISO 55001 cung cấp khung để ra quyết định dựa trên phân tích chi phí-lợi ích toàn diện.

Công ty bất động sản và xây dựng sở hữu và quản lý danh mục bất động sản lớn cần tối ưu hóa giá trị tài sản trong suốt vòng đời từ thiết kế, xây dựng, vận hành đến bán hoặc cho thuê. ISO 55001 giúp các công ty này quản lý chi phí vận hành, lập kế hoạch bảo trì công trình và tối đa hóa giá trị cho nhà đầu tư.

Tổ chức vận hành tài sản công như chính quyền đô thị, bệnh viện công và trường học quản lý tài sản phục vụ cộng đồng với nguồn ngân sách hạn chế. Việc áp dụng ISO 55001 giúp các tổ chức này sử dụng ngân sách công hiệu quả hơn, đảm bảo tài sản hoạt động ổn định phục vụ người dân và chứng minh trách nhiệm giải trình với công chúng.

Ngay cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng có thể hưởng lợi từ việc áp dụng các nguyên tắc của ISO 55001, dù không nhất thiết phải đạt chứng nhận chính thức. Việc áp dụng phương pháp quản lý tài sản có hệ thống giúp các doanh nghiệp này tránh lãng phí, ra quyết định đầu tư thông minh hơn và chuẩn bị tốt hơn cho giai đoạn tăng trưởn

—————————————————————————————————

Trên đây là các thông tin cơ bản về tiêu chuẩn ISO 55001. Nếu doanh nghiệp của bạn đang có nhu cầu đánh giá chứng nhận ISO 55001, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam qua số Hotline: 0969.555.610 hoặc Email: sales@intercertvietnam.com để được hỗ trợ.