Tin tức
SMETA và SA8000 giống nhau và khác khác nhau ở điểm gì?
Trong quá trình thực thi trách nhiệm xã hội trong chuỗi cung ứng, SMETA và SA8000 là hai tiêu chuẩn quốc tế được nhắc đến khá thường xuyên. Tuy nhiên, việc đặt chúng cạnh nhau thường gây ra một sự nhầm lẫn lớn, Vậy hai tiêu chuẩn CSR này có điểm gì giống và khác nhau? Hãy cùng Intercert Việt Nam đọc và tìm hiểu nhé!
Hiểu về hai tiêu chuẩn SA8000 và SMETA
1. SA8000: Tiêu chuẩntrách nhiệm xã hội có thể chứng nhận
Tiêu chuẩn SA8000 được ban hành bởi Social Accountability International (SAI), một tổ chức phi chính phủ đa bên. Tiêu chuẩn này đưa ra một bộ 9 yêu cầu cụ thể mà một tổ chức phải tuân thủ để xây dựng hệ thống quản lý trách nhiệm xã hội. Vì là một tiêu chuẩn có yêu cầu rõ ràng, nó có thể được đánh giá và cấp chứng chỉ bởi một bên thứ ba độc lập.
2. SMETA: Tiêu chuẩn đánh giá đạo đức thương mại
Tiêu chuẩn SMETA được phát triển bởi Sedex (Supplier Ethical Data Exchange), một tổ chức phi lợi nhuận, cung cấp nền tảng trực tuyến để các công ty quản lý và chia sẻ dữ liệu về chuỗi cung ứng. Tiêu chuẩn này cung cấp một bộ hướng dẫn về cách thực hiện đánh giá đạo đức thương mại một cách nhất quán và chất lượng cao. Kết quả của một cuộc đánh giá SMETA là một báo cáo (Report), không phải là một chứng chỉ.
Điểm tương đồng giữa SMETA và SA8000
1. Cùng dựa trên Bộ quy tắc ETI Base Code
Đây là điểm tương đồng quan trọng nhất về mặt kỹ thuật. Cả SMETA và SA8000 đều lấy Bộ quy tắc cơ bản của Sáng kiến Giao thương Đạo đức (ETI Base Code) làm nền tảng. ETI Base Code là một bộ quy tắc được quốc tế công nhận, dựa trên các công ước của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO).
Do đó, các lĩnh vực được xem xét trong một cuộc đánh giá SMETA và SA8000 có sự trùng lặp rất lớn, bao gồm:
- Cấm lao động cưỡng bức và lao động trẻ em.
- Đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, vệ sinh.
- Giới hạn giờ làm việc và trả lương công bằng.
- Tôn trọng quyền tự do hiệp hội và thương lượng tập thể.
- Cấm phân biệt đối xử và các hình thức kỷ luật hà khắc.
2. Cùng hướng đến việc cải thiện chuỗi cung ứng
Cả Sedex (tổ chức đứng sau SMETA) và SAI (tổ chức đứng sau SA8000) đều có chung một tầm nhìn: tạo ra một chuỗi cung ứng toàn cầu minh bạch, có trách nhiệm và bền vững hơn. Dù cách tiếp cận khác nhau – một bên thông qua chia sẻ dữ liệu, một bên thông qua chứng nhận – nhưng mục tiêu cuối cùng vẫn là cung cấp cho các thương hiệu và nhà bán lẻ công cụ để quản lý rủi ro, bảo vệ người lao động và thúc đẩy hành vi kinh doanh có đạo đức.
3. Cùng yêu cầu sự tham gia và cam kết từ doanh nghiệp
Để thực hiện thành công một cuộc đánh giá SMETA hay để đạt được chứng chỉ SA8000, doanh nghiệp không thể chỉ đứng yên và chờ đợi. Cả hai đều yêu cầu sự cam kết từ ban lãnh đạo, sự tham gia của các cấp quản lý và sự hợp tác của toàn bộ nhân viên. Doanh nghiệp đều phải chuẩn bị hồ sơ, tài liệu, cải thiện cơ sở vật chất và đào tạo nhân viên để đáp ứng các yêu cầu đánh giá.
4. Cùng được thực hiện bởi các công ty đánh giá độc lập
Cả đánh giá SMETA và đánh giá chứng nhận SA8000 đều không do Sedex hay SAI trực tiếp thực hiện. Hoạt động đánh giá/chứng nhận được tiến hành bởi các công ty đánh giá của bên thứ ba (thường được gọi là các công ty kiểm toán hoặc tổ chức chứng nhận). Điều này đảm bảo tính khách quan, độc lập và chuyên nghiệp cho kết quả đánh giá, dù đó là một báo cáo hay một chứng chỉ.
Bảng so sánh nhanh Sedex-SMETA và SA8000
Bảng dưới đây sẽ tóm tắt những khác biệt quan trọng nhất giữa hai tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội.
| Tiêu chí so sánh | SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit) | SA8000 (Social Accountability 8000) |
| Tổ chức ban hành | Sedex (Nền tảng chia sẻ dữ liệu). | Social Accountability International (SAI). |
| Kết quả đầu ra | Báo cáo Đánh giá (SMETA Report). Mô tả chi tiết các phát hiện. | Chứng chỉ (SA8000 Certificate). Xác nhận sự tuân thủ. |
| Hình thức đánh giá | Linh hoạt: Đánh giá 2-pillar (2 trụ cột) hoặc Đánh giá 4-pillar (4 trụ cột). | Thống nhất: Chỉ có một hình thức đánh giá duy nhất dựa trên 9 yêu cầu của tiêu chuẩn. |
| Đánh giá giám sát | Không yêu cầu. Mỗi cuộc đánh giá là một sự kiện độc lập. | Bắt buộc. Phải đánh giá giám sát định kỳ (6-12 tháng/lần) để duy trì hiệu lực chứng chỉ. |
| Hiệu lực / Tần suất | Không có ngày hết hạn. Tần suất tái đánh giá dựa trên mức độ rủi ro do khách hàng xác định. | Chứng chỉ có hiệu lực 3 năm. Yêu cầu tái chứng nhận sau mỗi 3 năm. |
| Mục đích sử dụng | Chia sẻ báo cáo chi tiết với nhiều khách hàng trên nền tảng Sedex (“đánh giá một lần, chia sẻ cho nhiều người”). | Công bố chứng chỉ ra công chúng như một bằng chứng về sự tuân thủ đã được xác nhận. |
| Nền tảng | Gắn liền với nền tảng công nghệ Sedex để lưu trữ và chia sẻ báo cáo. | Độc lập, không yêu cầu sử dụng một nền tảng công nghệ cụ thể. |
Phân tích chi tiết những điểm khác biệt chính giữa SMETA và SA8000
Khác biệt 1: Kết quả đầu ra của hoạt động đánh giá
Đây là sự khác biệt mang tính quyết định.
- Kết quả của một cuộc đánh giá SA8000 là một một Chứng chỉ, một văn bằng có giá trị công nhận toàn cầu xác nhận một doanh nghiệp đã tuân thủ hoàn toàn các yêu cầu của tiêu chuẩn SA8000.
- Kết quả của một cuộc đánh giá SMETA là một Báo cáo SMETA chi tiết. Báo cáo này không nói bạn “đạt” hay “trượt”. Nó chỉ đơn giản là ghi lại một cách khách quan những gì chuyên gia đánh giá đã thấy và phát hiện tại nhà máy của bạn, bao gồm cả những điểm tốt và những điểm không tuân thủ (non-conformances). Báo cáo này thường được tải lên nền tảng Sedex để chia sẻ với các khách hàng là thành viên của Sedex.
Khác biệt 2: Hình thức đánh giá
Đánh giá SMETA rất linh hoạt, cho phép khách hàng lựa chọn phạm vi của cuộc đánh giá.
- Đánh giá SMETA 2-Pillar (2 trụ cột): Đây là hình thức phổ biến nhất. Nó bao gồm hai trụ cột bắt buộc đối với mọi cuộc đánh giá SMETA: Tiêu chuẩn Lao động (Labour Standards), Sức khỏe và An toàn (Health & Safety). Cùng với các yếu tố bổ sung như quyền làm việc, hệ thống quản lý, và hợp đồng phụ.
- Đánh giá SMETA 4-Pillar (4 trụ cột): Hình thức này bao gồm tất cả các yếu tố của 2-Pillar, cộng thêm hai trụ cột mở rộng: Đạo đức Kinh doanh (Business Ethics), Môi trường (Environment)
Việc lựa chọn đánh giá 2-pillar hay 4-pillar phụ thuộc vào yêu cầu của khách hàng cuối cùng hoặc nhu cầu của doanh nghiệp. Ngược lại, SA8000 chỉ có một phương thức đánh giá chứng nhận duy nhất, kiểm tra sự tuân thủ tất cả các yêu cầu mà tiêu chuẩn đặt ra, không có tùy chọn như Sedex-SMETA.
Khác biệt 3: Hiệu lực và Tần suất đánh giá
Hiệu lực và tần suất đánh giá của SA8000 và Sedex-SMETA cũng hoàn toàn khác nhau.
- Chứng chỉ SA8000 có hiệu lực 3 năm và yêu cầu đánh giá giám sát định kỳ (thông thường 12 tháng/lần) để duy trì hiệu lực của chứng nhận. Điều này tạo ra một áp lực liên tục để doanh nghiệp phải duy trì hệ thống.
- Một báo cáo SMETA không có ngày hết hạn và cũng không yêu cầu đánh giá giám sát. Việc tái đánh giá dựa trên mức độ rủi ro của các yếu tố liên quan:
- Nhà máy có rủi ro cao: Yêu cầu đánh giá lại hàng năm.
- Nhà máy có rủi ro trung bình: Yêu cầu đánh giá lại sau mỗi 2 năm.
- Nhà máy có rủi ro thấp: Có thể không cần đánh giá lại thường xuyên trừ khi có yêu cầu cụ thể.
Doanh nghiệp nên áp dụng SA8000 hay Sedex-SMETA?
Sự lựa chọn giữa SMETA và SA8000 không dựa trên việc cái nào “tốt hơn”, mà dựa trên “khách hàng của bạn yêu cầu gì?”.
1. Chọn tiêu chuẩn Sedex-SMETA khi nào?
- Khách hàng của bạn là thành viên của Sedex và yêu cầu bạn chia sẻ báo cáo đánh giá trên nền tảng này. Đây là lý do phổ biến nhất.
- Bạn có nhiều khách hàng cùng yêu cầu đánh giá đạo đức. Cơ chế “đánh giá một lần, chia sẻ cho nhiều người” của SMETA giúp bạn tiết kiệm chi phí và thời gian, tránh phải thực hiện nhiều cuộc đánh giá khác nhau cho từng khách hàng.
- Bạn cần một báo cáo chi tiết về thực trạng để làm việc với khách hàng về các kế hoạch hành động khắc phục, thay vì chỉ là một chứng chỉ “đạt/không đạt”.
- Khách hàng của bạn chủ yếu đến từ Anh và các nước Châu Âu, nơi Sedex có ảnh hưởng rất lớn.
2. Chọn tiêu chuẩnSA8000 khi nào?
- Khách hàng của bạn yêu cầu một “chứng chỉ” về tuân thủ xã hội như một bằng chứng công nhận.
- Bạn muốn sử dụng sự công nhận này như một công cụ marketing để quảng bá ra công chúng, thể hiện cam kết ở cấp độ cao nhất.
- Bạn muốn xây dựng một hệ thống quản lý trách nhiệm xã hội sâu sắc, có cấu trúc chặt chẽ và được công nhận là một trong những tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhất thế giới.
- Bạn cần một chứng chỉ có hiệu lực dài hạn để khẳng định sự ổn định của hệ thống.
—————————————————————————————————-
Tóm lại, sự khác biệt cốt lõi giữa SMETA và SA8000 nằm ở hình thức đánh giá và kết quả đầu ra. SA8000 là một tiêu chuẩn chứng nhận, kết quả là một chứng chỉ có giá trị công khai. SMETA là một tiêu chuẩn đánh giá, kết quả là một báo cáo chi tiết được chia sẻ trong một mạng lưới các bên liên quan. Để đưa ra quyết định đúng đắn, bước đầu tiên và quan trọng nhất là hãy trao đổi trực tiếp với khách hàng của bạn để hiểu rõ họ cần một “chứng chỉ” hay một “báo cáo”. Điều đó sẽ quyết định lộ trình tuân thủ phù hợp nhất cho doanh nghiệp của bạn. Hãy liên hệ với Intercert Việt Nam nếu bạn đang quan tâm tới hai tiêu chuẩn này.
