Nông nghiệp Việt Nam đóng góp khoảng 30% tổng lượng phát thải khí nhà kính (KNK) toàn quốc. Nghiên cứu về cơ chế phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực nông nghiệp đã tạo cơ sở khoa học cho việc đề xuất các giải pháp nhằm xử lý hiệu quả phát thải KNK trong nông nghiệp. Trong bài viết này, hãy cùng Intercert Việt Nam tìm hiểu về thực trạng cũng như những biện pháp giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp tại Việt Nam.
Đặc thù hoạt động phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp
Nông nghiệp là một ngành sản xuất có những đặc thù riêng biệt và đóng vai trò then chốt trong cung cấp thực phẩm, nguyên liệu thô và các sản phẩm phụ cho xã hội. Những hoạt động sản xuất trong ngành này không chỉ diễn ra với quy mô lớn mà còn rất đa dạng, bao gồm trồng trọt, chăn nuôi, chế biến thực phẩm, và sản xuất thức ăn chăn nuôi. Đặc biệt, sự gia tăng nhanh chóng của dân số toàn cầu đã tạo ra một nhu cầu thực phẩm ngày càng cao, đẩy mạnh sự phát triển các phương pháp canh tác công nghiệp. Điều này đã tác động một phần không nhỏ vào việc gia tăng phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp.
Với vai trò là một ngành sản xuất thiết yếu, nông nghiệp không chỉ phải đảm bảo hiệu quả sản xuất để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường, mà còn phải cân nhắc đến các tác động môi trường từ quá trình sản xuất. Các yếu tố như việc sử dụng năng lượng, phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, và việc quản lý chất thải hữu cơ đóng vai trò chủ đạo trong việc quyết định mức độ phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực nông nghiệp.
Các khí nhà kính chủ yếu phát sinh từ những hoạt động trong chăn nuôi, đặc biệt là từ các động vật nhai lại như gia súc (chăn nuôi bò, cừu, dê), nơi quá trình tiêu hóa tạo ra khí Methane (CH4) – một khí nhà kính rất mạnh. Bên cạnh đó, việc sử dụng phân bón hóa học trong trồng trọt cũng góp phần không nhỏ vào sự gia tăng khí Nitrous Oxide (N2O), một loại khí có khả năng gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp nhiều lần so với CO2. Ngoài ra ngành nông nghiệp còn sử dụng nhiên liệu hóa thạch để vận hành các phương tiện vận chuyển, máy móc và thiết bị canh tác, tạo ra lượng khí CO2 lớn trong quá trình này.
Các đặc thù trong sản xuất nông nghiệp khiến việc giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp trở thành một thách thức lớn. Vì điều này yêu cầu phải đảm bảo sản lượng thực phẩm đáp ứng nhu cầu mà vẫn phải giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Chính vì vậy, việc tìm kiếm các phương án sản xuất bền vững, vừa tối ưu hóa hiệu quả sản xuất vừa giảm khí nhà kính trong nông nghiệp đang là một nhiệm vụ cấp bách chúng ta cần phải đối mặt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng.
Nguồn phát thải khí nhà kính từ nông nghiệp
1. Khí Methane (CH4) từ chăn nuôi
Chăn nuôi gia súc, đặc biệt là bò, đóng góp một phần lớn vào lượng khí Methane phát thải trong ngành nông nghiệp. Methane được tạo ra chủ yếu trong quá trình tiêu hóa thức ăn của gia súc thông qua quá trình “ruminant” – quá trình tiêu hóa đặc biệt ở động vật nhai lại như bò, cừu và dê. Trong quá trình này, các vi sinh vật trong dạ dày của gia súc phân hủy thức ăn, tạo ra khí methane như một sản phẩm phụ. Quá trình này xảy ra khi gia súc nhai lại thức ăn và vi khuẩn trong dạ dày giải phóng khí Methane vào khí quyển. Việc nuôi gia súc ở quy mô lớn, đặc biệt là tại các trang trại công nghiệp và khu vực sản xuất thực phẩm quy mô lớn, có thể tạo ra lượng khí methane đáng kể, góp phần không nhỏ vào tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Mặc dù khí methane chỉ tồn tại trong khí quyển trong thời gian ngắn, nhưng khả năng gây hiệu ứng nhà kính của nó mạnh gấp khoảng 25 lần so với CO2 trong vòng 100 năm, làm cho nó trở thành một yếu tố quan trọng trong việc tác động vào biến đổi khí hậu.
2. Nitrous Oxide (N2O) từ phân bón
Phân bón hóa học, bao gồm các loại phân chứa Nitrous, là một phần không thể thiếu trong canh tác nông nghiệp hiện đại nhằm cải thiện năng suất cây trồng. Tuy nhiên, việc sử dụng phân bón không hợp lý có thể dẫn đến sự phát thải khí Nitrous Oxide (N2O) hoặc các khí hợp chất khác của Nitrous như NO; NO2…. Khi phân bón được bón vào đất, một phần Nitrous trong phân bón bị vi khuẩn trong đất chuyển hóa thành khí N2O, gây phát thải khí này ra môi trường. Nitrous Oxide có tác dụng làm tăng hiệu ứng nhà kính mạnh gấp 298 lần so với CO2 trong một khoảng thời gian dài, khiến nó trở thành một trong những yếu tố gây biến đổi khí hậu nghiêm trọng. Việc sử dụng phân bón không hiệu quả, chẳng hạn như bón dư thừa hoặc vào thời điểm không thích hợp, làm tăng mức độ phát thải khí N2O và có thể làm giảm hiệu quả sử dụng phân bón trong sản xuất nông nghiệp.
3. Carbon Dioxide (CO2) từ hoạt động canh tác và đốt rừng
Một trong những nguồn phát thải khí CO2 đáng kể trong nông nghiệp là từ hoạt động canh tác và đặc biệt là việc chuyển đổi rừng tự nhiên thành đất canh tác. Trong quá trình phá rừng và chuyển đổi đất rừng thành đất trồng trọt, một lượng lớn carbon bị giải phóng vào khí quyển dưới dạng CO2. Rừng là những hệ sinh thái tự nhiên có khả năng hấp thụ một lượng lớn carbon, giúp điều hòa lượng CO2 trong khí quyển. Tuy nhiên, khi rừng bị chặt phá, khả năng hấp thụ carbon của hệ sinh thái này bị giảm đi đáng kể. Bên cạnh đó, việc đốt rừng và sử dụng đất để trồng trọt cũng làm phát sinh một lượng CO2 đáng kể do sự phân hủy chất hữu cơ trong đất. Đặc biệt, khi đất nông nghiệp bị canh tác quá mức hoặc quản lý kém, sự phân hủy chất hữu cơ trong đất làm giải phóng một lượng CO2 lớn ra môi trường. Ngoài ra, các hoạt động canh tác như đốt rơm rạ hoặc chất thải nông nghiệp cũng là một nguồn phát thải CO2 đáng chú ý.
Giải pháp giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp
Để giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp, cần thực hiện các biện pháp sau:
- Canh tác bền vững: Áp dụng các phương pháp canh tác bền vững như nông nghiệp hữu cơ, sử dụng cây trồng bao phủ đất, và thực hành quản lý đất đai hợp lý. Các kỹ thuật này giúp giảm thiểu việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, đồng thời cải thiện cấu trúc đất, giúp đất lưu trữ carbon tốt hơn.
- Sử dụng phân bón thông minh: Việc sử dụng phân bón hiệu quả và đúng cách có thể giảm thiểu phát thải khí N2O. Các công nghệ phân bón thông minh như phân bón có thể điều chỉnh liều lượng dựa trên nhu cầu cây trồng sẽ giúp giảm lãng phí và hạn chế tác động đến môi trường.
- Cải thiện công nghệ trong chăn nuôi: Ứng dụng công nghệ mới trong chăn nuôi như chế độ ăn uống phù hợp cho gia súc để giảm phát thải metan, sử dụng các phương pháp kiểm soát khí thải, và phát triển các giống cây trồng, vật nuôi có khả năng tiêu thụ thức ăn hiệu quả hơn.
- Giảm thiểu chất thải nông nghiệp: Việc xử lý chất thải nông nghiệp, đặc biệt là chất thải hữu cơ, có thể tạo ra năng lượng tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính. Các hệ thống biogas từ chất thải chăn nuôi và phân bón hữu cơ là những giải pháp tiềm năng.
Giảm phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp là một nhiệm vụ cấp bách trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Các giải pháp canh tác bền vững, sử dụng phân bón thông minh, cải thiện công nghệ chăn nuôi, và quản lý chất thải nông nghiệp không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp trong tương lai. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà quản lý, nhà khoa học, và nông dân, với các chính sách hỗ trợ phù hợp từ chính phủ và các tổ chức quốc tế.
Trên đây là những thông tin về việc phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp. Hy vọng bạn đã có những thông tin bổ ích và cũng như có thể hiểu hơn về tác động mạnh mẽ từ các hoạt động của chúng ta đến môi trường. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam để được hỗ trợ giải đáp nhanh nhất.
Thông tin công ty Intercert Việt Nam
- Địa chỉ: Tòa Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
- Hotline: 0969.555.610
- Email: sales@intercertvietnam.com
