Ngày nay, vấn đề bảo vệ môi trường ngày càng được xã hội quan tâm, việc xây dựng hệ thống quản lý môi trường cũng được các doanh nghiệp chú trọng. Tuy nhiên, khi tiếp cận với các tiêu chuẩn quốc tế liên quan, đa số doanh nghiệp đều không biết nhiều về tiêu chuẩn ISO 14001. Bài viết dưới đây của Intercert Việt Nam sẽ chia sẻ cho mọi người về nội dung ISO 14001.
ISO 14001 là gì?
Tiêu chuẩn ISO 14001 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý môi trường (EMS – Environmental management systems) do Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) ban hành, được chấp nhận và có giá trị trên Toàn cầu. Tiêu chuẩn này tập trung vào việc cung cấp một khuôn khổ cho các tổ chức thiết kế và triển khai hệ thống quản lý môi trường cũng như liên tục cải thiện hiệu suất môi trường của họ.
Tiêu chuẩn ISO 14001 được xây dựng dựa trên một loạt các tiêu chuẩn thuộc hệ thống ISO 14000, bao gồm:
- ISO 14001: Đặc điểm kỹ thuật của hệ thống quản lý môi trường
- ISO 14004: Tiêu chuẩn hướng dẫn
- ISO 14006 Hệ thống quản lý môi trường – Hướng dẫn kết hợp thiết kế sinh thái
- ISO 14010 – ISO 14015: Kiểm toán môi trường và các hoạt động liên quan
- ISO 14012: Hướng dẫn kiểm toán môi trường – Tiêu chuẩn năng lực đối với kiểm toán viên môi trường.
- ISO 14031: Đánh giá các hoạt động môi trường.
- ISO 14031 và ISO 14032: Đánh giá hiệu suất môi trường
- ISO 14040 – ISO 14043: Đánh giá vòng đời
Tiêu chuẩn ISO 14001 có 3 phiên bản đã được ban hành, lần lượt là các phiên bản 14001:1996; ISO 14001:2004 và ISO 14001:2015. ISO 14001:2015 là phiên bản mới nhất hiện tại và nó đang được các doanh nghiệp áp dụng để xây dựng hệ thống quản lý môi trường đạt chuẩn.
Tiêu chuẩn ISO 14001 áp dụng được cho bất kỳ tổ chức nào, không phân biệt loại hình, quy mô hay loại sản phẩm/dịch vụ mà tổ chức cung cấp.
ISO 14001 có những nội dung chính nào?
- Nội dung về Bối cảnh của tổ chức
Nội dung chính đầu tiên là tổ chức phải xác định các vấn đề bên ngoài và bên trong có liên quan đến mục đích và ảnh hưởng đến khả năng đạt được các kết quả mong muốn của hệ thống quản lý môi trường. Những vấn đề đó phải bao gồm các điều kiện môi trường bị ảnh hưởng hoặc có khả năng ảnh hưởng đến tổ chức.
- Các vấn đề bên ngoài có thể bao gồm: các điều kiện môi trường địa phương, yếu tố văn hóa, xã hội, chính trị, pháp lý, quy định, tài chính, công nghệ và kinh tế bên ngoài,..
- Các vấn đề nội bộ có thể bao gồm: kiến thức, quy trình và hệ thống tổ chức, bản chất hoạt động, định hướng chiến lược và văn hóa doanh nghiệp,..
Bên cạnh đó, tổ chức phải xác định các bên quan tâm có liên quan đến hệ thống quản lý môi trường cũng như nhu cầu và kỳ vọng liên quan của họ. Bên quan tâm ở đây là bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào có thể ảnh hưởng bởi các quyết định hoặc hoạt động của tổ chức bạn. Các bên quan tâm có thể bao gồm: khách hàng, cộng đồng, nhà cung cấp, cơ quan quản lý,..
Nội dung này của ISO 14001 yêu cầu tổ chức cần xác định ranh giới và khả năng áp dụng hệ thống quản lý môi trường để thiết lập phạm vi của mình. Đồng thời cần xác định quy trình và các tương tác theo yêu cầu của tiêu chuẩn để đạt được kết quả mong muốn
- Nội dung về Lãnh đạo
Nội dung của tiêu chuẩn ISO 14001 về lãnh đạo như sau: lãnh đạo phải thể hiện được vai trò và cam kết của mình đối với hệ thống quản lý môi trường. Cụ thể, lãnh đạo phải đảm bảo rằng chính sách môi trường và các mục tiêu môi trường được thiết lập và tương thích với định hướng chiến lược cũng như bối cảnh của tổ chức. Đồng thời, lãnh đạo phải đảm bảo rằng các nguồn lực cần thiết cho hệ thống quản lý môi trường luôn có sẵn.
Ngoài ra, lãnh đạo phải truyền đạt tầm quan trọng của việc quản lý môi trường hiệu quả và tuân thủ các yêu cầu của hệ thống quản lý môi trường cho tất cả nhân viên trong tổ chức cũng như khuyến khích các thành viên đưa ra góp ý nhằm cải thiện hệ thống của tổ chức.
- Nội dung về Hoạch định
Nội dung ISO 14001 này yêu cầu tổ chức phải thiết lập, triển khai và duy trì các quy trình cần thiết để thực hiện hành động giải quyết rủi ro và cơ hội. Khi lập kế hoạch cho hệ thống quản lý môi trường, tổ chức phải xem xét các vấn đề bên trong và bên ngoài, nhu cầu và mong của các bên liên quan cũng như phạm vi của hệ thống quản lý môi trường.
Tổ chức phải xác định các rủi ro và cơ hội liên quan đến các khía cạnh môi trường, nghĩa vụ tuân thủ và các vấn đề khác để đảm bảo rằng hệ thống quản lý môi trường có thể đạt được các kết quả mong muốn. Điều này giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các tác động không mong muốn, bao gồm khả năng các điều kiện môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến tổ chức và đạt được sự cải tiến liên tục.
Trong phạm vi của hệ thống quản lý môi trường, tổ chức cũng phải xác định các tình huống khẩn cấp tiềm ẩn, bao gồm cả những tình huống có thể tác động đến môi trường. Để đưa ra các biện pháp khắc phục kịp thời.
Bên cạnh đó, tổ chức phải duy trì lưu giữ thông tin dưới dạng văn bản (hay thông tin dạng văn bản) về các rủi ro và cơ hội của mình. Thông tin dạng văn bản phải được lưu giữ, bảo quản để chứng minh rằng quy trình, hoạt động của tổ chức đã được thực hiện theo đúng kế hoạch đã đề ra.
- Nội dung về Hỗ trợ
Nội dung tiêu chuẩn ISO 14001 yêu cầu tổ chức phải cung cấp các nguồn lực cần thiết cho việc thiết lập, thực hiện, duy trì và cải tiến liên tục hệ thống quản lý môi trường.
Đồng thời, xác định năng lực cần thiết của những người tham gia vào hệ thống bởi họ có ảnh hưởng đến hiệu suất môi trường và khả năng thực hiện nghĩa vụ tuân thủ của mình. Tổ chức phải đảm bảo rằng những người này có năng lực trên cơ sở giáo dục, đào tạo và kinh nghiệm phù hợp.
Ngoài ra, tổ chức phải chắc chắn rằng tất cả mọi người nhận thức được chính sách môi trường, các khía cạnh môi trường cũng như các tác động môi trường thực tế hoặc tiềm ẩn liên quan đến công việc của họ. Họ phải hiểu được vai trò cũng như trách nhiệm của mình trong hệ thống quản lý môi trường, bao gồm các lợi ích của việc nâng cao hiệu suất môi trường cùng các tác động của việc không tuân thủ các yêu cầu của hệ thống quản lý môi trường.
- Nội dung về Thực hiện
Nội dung ISO 14001 về thực hiện là tổ chức phải thiết lập, triển khai, kiểm soát và duy trì các quy trình cần thiết để đáp ứng yêu cầu của hệ thống quản lý môi trường. Ngoài ra, tổ chức phải triển khai hành động để giải quyết rủi ro và cơ hội cũng như thực hiện các hoạt động để đạt được mục tiêu môi trường đề ra trước đó.
Tổ chức phải kiểm soát những thay đổi đã lên kế hoạch. Trong trường hợp các thay đổi là không mong muốn, tổ chức phải xem xét hậu quả của việc thay đổi và hành động để giảm thiểu mọi tác động bất lợi, nếu cần. Tổ chức cũng phải đảm bảo rằng các quy trình thuê ngoài được kiểm soát.
Việc lập kế hoạch và kiểm soát hoạt động phải nhất quán với quan điểm vòng đời. Để nhất quán với quan điểm vòng đời, tổ chức cần:
- Thiết lập các biện pháp kiểm soát(khi thích hợp) để đảm bảo rằng các yêu cầu về môi trường của mình được giải quyết trong quy trình thiết kế và phát triển cho sản phẩm hoặc dịch vụ, xem xét từng giai đoạn vòng đời;
- Xác định các yêu cầu về môi trường của mình đối với việc mua sắm sản phẩm và dịch vụ, khi thích hợp;
- Truyền đạt các yêu cầu về môi trường có liên quan của mình cho các nhà cung cấp bên ngoài, bao gồm cả nhà thầu;
- Xem xét nhu cầu cung cấp thông tin về các tác động đáng kể tiềm ẩn đối với môi trường liên quan đến việc vận chuyển hoặc giao hàng, sử dụng, xử lý cuối vòng đời và thải bỏ cuối cùng các sản phẩm và dịch vụ của mình.
Tổ chức cũng phải thiết lập, triển khai và duy trì các quy trình cần thiết để chuẩn bị và ứng phó với những tình huống khẩn cấp tiềm ẩn được xác định trước đó.
Tổ chức phải duy trì thông tin được lập thành văn bản ở mức độ cần thiết để có thể tin tưởng rằng các quy trình đã được thực hiện theo đúng kế hoạch.
- Nội dung về Đánh giá kết quả hoạt động
Nội dung này của ISO 14001 yêu cầu tổ chức phải theo dõi, đo lường, phân tích và đánh giá hiệu suất môi trường của mình. Tổ chức phải xác định những gì cần được theo dõi và đo lường cũng như xác định các tiêu chí mà hiệu suất môi trường và các chỉ số phù hợp của nó sẽ được đánh giá.
Đồng thời, tổ chức cũng phải xác định thời gian thực hiện theo dõi và đo lường, khi nào có kết quả, khi nào kết quả sẽ được phân tích và đánh giá. Tổ chức phải đảm bảo rằng thiết bị giám sát và đo lường đã được hiệu chuẩn và được bảo trì theo quy định.
Ngoài ra, tổ chức phải truyền đạt thông tin hiệu suất môi trường có liên quan đến tất cả mọi người trong tổ chức, khách hàng, đối tác,.. Tổ chức phải lưu giữ thông tin dạng văn bản phù hợp làm bằng chứng về kết quả giám sát, phân tích đo lường và đánh giá.
- Nội dung về Cải tiến
Khi xảy ra sự không phù hợp, tổ chức phải phản ứng bằng cách thực hiện hành động để kiểm soát và khắc phục. Tổ chức phải giải quyết hậu quả của sự không phù hợp, trong đó tập trung giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Mọi hành động khắc phục cần đảm bảo sự không phù hợp đó không tái diễn hoặc xảy ra ở nơi khác. Thông qua việc xem xét sự không phù hợp, tổ chức có thể xác định nguyên nhân gốc rễ của vấn đề và nhận diện những rủi ro tiềm ẩn .
Bên cạnh đó, tổ chức phải thực hiện hành động cần thiết và xem xét hiệu quả của bất kỳ hành động khắc phục nào đã thực hiện. Nếu cần, tổ chức phải thực hiện những thay đổi đối với hệ thống quản lý môi trường. Tổ chức cũng phải lưu giữ thông tin dạng văn bản để làm bằng chứng về bản chất của sự không phù hợp, bất kỳ hành động nào đã thực hiện và kết quả của hành động đó .
Ngoài ra, tổ chức phải liên tục cải thiện tính phù hợp, tính đầy đủ và hiệu quả của hệ thống quản lý môi trường để nâng cao hiệu suất môi trường.
Hy vọng sau khi đọc xong bài viết này, tổ chức đã phần nào nắm được nội dung ISO 14001. Nếu có bất kỳ thắc mắc gì liên quan tới tiêu chuẩn ISO 14001, hãy liên hệ ngay với Intercert Việt Nam để được giải đáp.
Thông tin liên lạc Intercert Việt Nam
- Địa chỉ: Toà nhà Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
- Điện thoại: 0969.555.610
- Email: sales@intercertvietnam.com
