ISO 9001 & HACCP – Khái quát và So sánh

Trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh thực phẩm, việc đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm là nhiệm vụ tiên quyết. Hai trong những tiêu chuẩn quan trọng nhất trong quản lý chất lượng và an toàn thực phẩm hiện nay là ISO 9001 và HACCP. Mặc dù có sự khác biệt trong mục đích và phạm vi áp dụng, cả hai tiêu chuẩn này đều giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình quản lý và gia tăng uy tín trên thị trường. Hãy cùng Intercert Việt Nam nhìn nhận toàn diện về ISO 9001 & HACCP, điểm tương đồng, sự khác biệt và tích hợp cả hai hệ thống vào doanh nghiệp. 

Khái quát về HACCP 

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) là một hệ thống quản lý an toàn thực phẩm quốc tế, được thiết kế để ngăn ngừa và kiểm soát các mối nguy trong quá trình sản xuất, chế biến và phân phối thực phẩm. HACCP dựa trên bảy nguyên tắc cơ bản: 

• Phân tích mối nguy: Xác định các mối nguy có khả năng ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm, bao gồm nguy cơ sinh học, hóa học và vật lý. 

• Xác định các điểm kiểm soát tới hạn (CCP): Đây là những điểm trong quy trình mà việc kiểm soát là cần thiết để đảm bảo an toàn thực phẩm. 

• Thiết lập ngưỡng giới hạn tại mỗi CCP: Mỗi điểm kiểm soát phải có ngưỡng an toàn rõ ràng, ví dụ như nhiệt độ nấu chín tối thiểu. 

• Thiết lập các quy trình giám sát: Xác định phương pháp và tần suất giám sát mỗi CCP để đảm bảo ngưỡng giới hạn luôn được tuân thủ. 

• Thiết lập hành động khắc phục: Nếu một điểm kiểm soát vượt ngưỡng an toàn, các hành động khắc phục phải được thực hiện ngay để tránh nguy cơ ảnh hưởng tới sản phẩm. 

• Thiết lập quy trình xác minh: Đánh giá hiệu quả của hệ thống HACCP để đảm bảo các biện pháp đang hoạt động đúng. 

• Lưu trữ tài liệu và hồ sơ: Ghi chép chi tiết các quy trình và kiểm tra để có thể theo dõi và chứng minh quá trình kiểm soát an toàn thực phẩm. 

Tiêu chuẩn HACCP được áp dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm trên toàn thế giới, và là tiêu chuẩn cần thiết để tuân thủ các yêu cầu pháp lý của nhiều quốc gia. 

Khái quát về ISO 9001 

ISO 9001 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý chất lượng, được ban hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO). ISO 9001 thiết lập các nguyên tắc cơ bản để đảm bảo rằng doanh nghiệp có thể cung cấp các sản phẩm và dịch vụ ổn định, đáp ứng được yêu cầu của khách hàng và các quy định pháp lý. 

ISO 9001 dựa trên các nguyên tắc quản lý chất lượng chính: 

• Tập trung vào khách hàng: Đảm bảo rằng các sản phẩm và dịch vụ đều đáp ứng nhu cầu và mong đợi của khách hàng. 

• Sự lãnh đạo: Ban lãnh đạo cam kết duy trì và cải tiến chất lượng sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp. 

• Sự tham gia của mọi người: Khuyến khích sự tham gia của mọi nhân viên vào quy trình đảm bảo chất lượng. 

• Phương pháp tiếp cận theo quá trình: Tất cả các quy trình của tổ chức được xem xét theo chuỗi và mối liên hệ với nhau để đạt mục tiêu. 

• Cải tiến liên tục: Cải tiến là một yếu tố không thể thiếu để nâng cao hiệu quả và năng suất. 

• Ra quyết định dựa trên bằng chứng: Các quyết định về chất lượng phải được đưa ra dựa trên dữ liệu thực tế và phân tích. 

• Quản lý mối quan hệ: Xây dựng mối quan hệ bền chặt với nhà cung cấp và các bên liên quan. 

Tiêu chuẩn ISO 9001 có thể áp dụng trong mọi lĩnh vực, không giới hạn ở sản xuất hay dịch vụ, và là tiêu chuẩn được công nhận rộng rãi trên thế giới. 

Điểm tương đồng của HACCP và ISO 9001 

Cả HACCP và ISO 9001 đều hướng tới việc cải tiến quy trình để đạt hiệu quả cao và gia tăng uy tín doanh nghiệp. Dưới đây là một số điểm tương đồng giữa hai tiêu chuẩn: 

• Quản lý dựa trên quy trình: HACCP và ISO 9001 đều áp dụng phương pháp tiếp cận dựa trên quy trình, trong đó các bước cụ thể được định rõ để đảm bảo chất lượng và an toàn. 

• Giám sát và cải tiến liên tục: Cả hai hệ thống đều yêu cầu doanh nghiệp giám sát và đánh giá thường xuyên, từ đó có thể cải tiến liên tục để đạt chất lượng tốt nhất. 

• Sự tham gia của toàn bộ nhân viên: Cả HACCP và ISO 9001 đều coi trọng sự tham gia của toàn bộ nhân viên trong tổ chức, vì việc đảm bảo chất lượng và an toàn là trách nhiệm chung. 

• Quản lý tài liệu: Việc lưu trữ và duy trì hồ sơ tài liệu là điểm thiết yếu trong cả ISO 9001 & HACCP, giúp theo dõi tiến trình và đảm bảo sự minh bạch trong quy trình. 

• Hiệu lực chứng nhận: Cả chứng nhận ISO 9001 và HACCP thường có thời hạn 3 năm. Trong suốt thời gian này, doanh nghiệp cần phải tuân thủ các yêu cầu của tiêu chuẩn tương ứng. Các cơ quan chứng nhận đều yêu cầu thực hiện các đợt đánh giá giám sát định kỳ (thường là hằng năm) để đảm bảo rằng doanh nghiệp vẫn tuân thủ các yêu cầu của hệ thống. Điều này áp dụng cho cả ISO 9001 và HACCP nhằm duy trì hiệu lực chứng nhận. 

ISO 9001 và HACCP khác nhau như thế nào? 

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, ISO 9001 và HACCP cũng có những khác biệt rõ ràng: 

• Tổ chức ban hành 

ISO 9001 được phát hành bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO – International Organization for Standardization). ISO là một tổ chức phi chính phủ quốc tế đặt trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, với sự tham gia của các tổ chức tiêu chuẩn quốc gia của hơn 160 quốc gia thành viên. 

HACCP lại được xây dựng và phát triển bởi Ủy ban Codex Alimentarius (thuộc Tổ chức Y tế Thế giới – WHO và Tổ chức Nông Lương Liên Hiệp Quốc – FAO). Ban đầu, HACCP được phát triển bởi NASA và công ty Pillsbury vào thập niên 1960, nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho các chuyến bay vào không gian. Sau đó, HACCP trở thành một tiêu chuẩn quốc tế và được Codex Alimentarius đưa vào quy định. 

• Năm đầu tiên xuất bản 

Tiêu chuẩn HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) được phát triển lần đầu vào năm 1960 bởi công ty Pillsbury, cùng với NASA và Quân đội Hoa Kỳ, nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho các phi hành gia. Tuy nhiên, đến năm 1993, HACCP mới chính thức được công nhận là tiêu chuẩn quốc tế với sự xuất bản của Codex Alimentarius về HACCP, do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO) phát hành. 

ISO 9001 lần đầu tiên được phát hành vào năm 1987 bởi Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO). Tiêu chuẩn này nhằm thiết lập các yêu cầu cho hệ thống quản lý chất lượng, giúp các tổ chức đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ. 

• Phạm vi áp dụng 

ISO 9001 có phạm vi ứng dụng rất rộng, phù hợp cho mọi loại hình doanh nghiệp từ sản xuất đến dịch vụ, không giới hạn ngành nghề. Điều này nghĩa là bất kỳ tổ chức nào, bất kể ngành nghề nào, đều có thể áp dụng tiêu chuẩn này để nâng cao hệ thống quản lý chất lượng của mình. 

HACCP được thiết kế chủ yếu cho ngành thực phẩm, nhằm kiểm soát các mối nguy có thể ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm. Tiêu chuẩn này phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm, đặc biệt là các công ty sản xuất đồ ăn, thức uống hoặc những sản phẩm có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe con người. 

• Mục tiêu chính 

ISO 9001 tập trung vào quản lý chất lượng tổng thể cho cả sản phẩm và dịch vụ. Mục tiêu là đảm bảo rằng sản phẩm hoặc dịch vụ luôn đáp ứng yêu cầu và mong đợi của khách hàng, từ đó tạo sự hài lòng và xây dựng niềm tin lâu dài. 

HACCP tập trung đặc biệt vào khía cạnh an toàn thực phẩm, với mục tiêu kiểm soát các mối nguy có thể gây ảnh hưởng đến sự an toàn của sản phẩm. Hệ thống HACCP giúp doanh nghiệp phát hiện, phân tích và kiểm soát các yếu tố rủi ro, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. 

• Nguyên tắc cốt lõi 

ISO 9001 dựa trên bảy nguyên tắc quản lý chất lượng, bao gồm: sự định hướng vào khách hàng, sự lãnh đạo, sự tham gia của mọi người, cách tiếp cận theo quá trình, cải tiến, ra quyết định dựa trên bằng chứng và quản lý mối quan hệ. Các nguyên tắc này giúp doanh nghiệp duy trì và cải tiến chất lượng một cách toàn diện, đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả. 

HACCP lại dựa trên bảy nguyên tắc khác nhằm phân tích, kiểm soát và ngăn ngừa các mối nguy có thể ảnh hưởng đến an toàn thực phẩm. Các nguyên tắc này bao gồm: phân tích mối nguy, xác định điểm kiểm soát tới hạn, thiết lập giới hạn tới hạn, giám sát, hành động khắc phục, thủ tục xác minh và lưu trữ hồ sơ. 

• Quy trình đánh giá và chứng nhận 

Chứng nhận ISO 9001 được đánh giá được thực hiện dựa trên tổng thể quy trình quản lý chất lượng của tổ chức, bao gồm việc phân tích và cải tiến hệ thống. Các doanh nghiệp được yêu cầu duy trì các quy trình và thực hiện các đánh giá định kỳ để cải tiến hệ thống quản lý. 

Trong khi đó, chứng nhận HACCP được đánh giá tập trung vào sự tuân thủ các yêu cầu an toàn thực phẩm, xác định mối nguy và giám sát các điểm kiểm soát tới hạn. Doanh nghiệp phải chứng minh rằng họ có khả năng kiểm soát và ngăn ngừa các rủi ro an toàn thực phẩm trong toàn bộ quy trình sản xuất. 

Tích hợp ISO 9001 và HACCP 

Việc tích hợp ISO 9001 và HACCP mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, giúp tối ưu hóa hệ thống quản lý và gia tăng hiệu quả hoạt động. Các doanh nghiệp tích hợp hai tiêu chuẩn này có thể cải thiện chất lượng sản phẩm, đáp ứng yêu cầu khách hàng và tăng cường độ tin cậy. 

• Tối ưu hóa quy trình: Khi tích hợp, doanh nghiệp có thể chuẩn hóa các quy trình, từ đó giảm thiểu chi phí và thời gian thực hiện, đồng thời nâng cao hiệu quả. 

• Đáp ứng yêu cầu pháp lý và khách hàng: Bằng cách tích hợp ISO 9001 và HACCP, doanh nghiệp có thể đảm bảo sản phẩm của mình không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng mà còn tuân thủ các quy định pháp lý về an toàn thực phẩm. 

• Gia tăng giá trị thương hiệu: Một doanh nghiệp áp dụng cả hai tiêu chuẩn này thường sẽ tạo được lòng tin vững chắc trong mắt khách hàng và đối tác, từ đó mở rộng cơ hội kinh doanh và phát triển thị trường. 

ISO 9001 và HACCP đều là các tiêu chuẩn quản lý quan trọng, giúp doanh nghiệp đảm bảo chất lượng và an toàn sản phẩm. Trong khi ISO 9001 tập trung vào quản lý chất lượng tổng thể cho mọi ngành, HACCP lại đi sâu vào kiểm soát an toàn thực phẩm. Việc tích hợp cả hai tiêu chuẩn này không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường, đáp ứng nhu cầu khách hàng và yêu cầu pháp lý. 

Trên đây là những thông tin về 2 hai tiêu chuẩn phổ biến hiện nay, ISO 9001 & HACCP. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa ISO 9001 và HACCP, cũng như lợi ích mà chúng mang lại khi được tích hợp vào hệ thống quản lý của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp còn thắc mắc về dịch vụ chứng nhận HACCP, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam để nhận được báo giá tốt nhất. 

Thông tin công ty  

• Địa chỉ: Tòa Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội 

• Hotline: 0969.555.610 

• Email: sales@intercertvietnam.com