Nhiều doanh nghiệp đặt câu hỏi về ảnh hưởng của EUDR đến ngành gỗ và liệu EUDR cho ngành gỗ sẽ thay đổi cục diện thị trường như thế nào. Việc nắm bắt rõ ràng các tác động này không chỉ giúp doanh nghiệp chuẩn bị kịp thời mà còn định hình lại chiến lược kinh doanh để thích nghi và phát triển bền vững.
Yêu cầu cốt lõi của EUDR cho Ngành Gỗ
1. Mốc thời gian “Không phá rừng”
Yêu cầu cốt lõi là các sản phẩm gỗ phải được sản xuất từ rừng không bị phá rừng (chuyển đổi thành đất nông nghiệp) hoặc suy thoái rừng (chuyển đổi rừng nguyên sinh thành rừng trồng, hoặc gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sinh thái của rừng) sau ngày 31/12/2020. Đây là mốc thời gian quan trọng mà mọi doanh nghiệp trong ngành gỗ phải lưu ý.
2. Tính hợp pháp
Ngoài yếu tố không phá rừng, sản phẩm gỗ cũng phải được khai thác và sản xuất theo luật pháp hợp lệ của quốc gia nơi cây được trồng. Điều này bao gồm các quy định về quyền sử dụng đất, quyền của người dân bản địa, bảo vệ môi trường, thuế, và quyền lao động.
3. Quy trình Thẩm định Chuyên sâu (Due Diligence)
Để đảm bảo tuân thủ EUDR cho ngành gỗ, các doanh nghiệp (nhà khai thác và thương nhân) phải thực hiện một quy trình thẩm định chuyên sâu (Due Diligence System – DDS) nghiêm ngặt, bao gồm ba bước: Thu thập thông tin, Đánh giá rủi ro, Giảm thiểu rủi ro. Kết quả của quy trình Due Diligence phải được tổng hợp trong một Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (DDS) và nộp điện tử lên hệ thống thông tin của Ủy ban Châu Âu trước khi sản phẩm gỗ được đưa vào thị trường EU.
Phạm vi áp dụng của EUDR với Ngành Gỗ
EUDR được xây dựng nhằm ngăn chặn việc đưa các sản phẩm có liên quan đến nạn phá rừng và suy thoái rừng vào thị trường EU, hoặc xuất khẩu chúng từ EU. Trong số 7 nhóm hàng hóa chính được quy định, gỗ là một trong những mặt hàng trọng tâm.
Phạm vi của EUDR rất rộng, bao gồm gỗ thô (log, timber), gỗ xẻ (sawn timber), ván ép (plywood), ván sợi (MDF, HDF), viên nén gỗ (wood pellets), bột giấy và giấy (pulp and paper), nội thất (furniture), và các sản phẩm gỗ chế biến khác. Điều này có nghĩa là bất kỳ doanh nghiệp nào tham gia vào chuỗi cung ứng các sản phẩm này, từ khai thác đến sản xuất và thương mại, đều phải tuân thủ.
Ảnh hưởng của EUDR đến Ngành Gỗ: Thách thức & Khó khăn
- Phức tạp trong truy xuất nguồn gốc
- Yêu cầu tọa độ địa lý chính xác: Đối với ngành gỗ, việc xác định tọa độ địa lý của từng khu vực khai thác gỗ, đặc biệt khi gỗ được thu mua từ nhiều nguồn rừng nhỏ lẻ, hộ gia đình, hoặc từ các khu vực phức tạp về địa hình, là một thách thức lớn. Hệ thống theo dõi truyền thống thường không đủ khả năng cung cấp thông tin chi tiết đến mức này.
- Minh bạch “từ rừng đến nhà máy”: EUDR yêu cầu minh bạch toàn bộ chuỗi cung ứng. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp phải biết rõ nguồn gốc của từng sản phẩm gỗ, từ cây được chặt hạ cho đến khi sản phẩm hoàn thiện. Việc này đặc biệt khó khăn với các chuỗi cung ứng dài, nhiều tầng trung gian, và thường có sự pha trộn giữa các nguồn gỗ.
- Quản lý dữ liệu lớn: Lượng dữ liệu cần thu thập (tọa độ, loài gỗ, bằng chứng pháp lý, đánh giá rủi ro, v.v.) là khổng lồ và phức tạp. Việc quản lý, lưu trữ, và xử lý dữ liệu này đòi hỏi một hệ thống công nghệ thông tin mạnh mẽ mà nhiều doanh nghiệp gỗ, đặc biệt là các DNVVN, chưa có.
- Gánh nặng chi phí và áp lực tài chính
- Chi phí đầu tư công nghệ: Để đáp ứng yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và Due Diligence, các doanh nghiệp phải đầu tư vào các hệ thống quản lý dữ liệu, phần mềm GIS, công cụ giám sát vệ tinh, và các nền tảng công nghệ khác. Đây là khoản đầu tư ban đầu đáng kể.
- Chi phí vận hành và nhân sự: Doanh nghiệp cần chi trả cho việc đào tạo nhân viên về EUDR, tuyển dụng chuyên gia về bền vững và truy xuất nguồn gốc, cũng như chi phí cho các cuộc kiểm toán, xác minh và tư vấn bên ngoài.
- Rủi ro từ nhà cung cấp: Nếu các nhà cung cấp gỗ (đặc biệt là các hộ khai thác nhỏ) không thể hoặc không sẵn lòng cung cấp thông tin cần thiết, doanh nghiệp có thể phải tìm nguồn cung mới, dẫn đến chi phí chuyển đổi cao và tiềm ẩn rủi ro về chất lượng, số lượng gỗ.
- Áp lực giá thành: Các chi phí phát sinh từ việc tuân thủ EUDR có thể dẫn đến tăng giá thành sản phẩm. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của gỗ và các sản phẩm gỗ từ các quốc gia không thuộc EU trên thị trường EU nếu không được quản lý hiệu quả.
- Rủi ro pháp lý, thị trường và danh tiếng
- Nguy cơ bị phạt và cấm kinh doanh: Không tuân thủ EUDR có thể dẫn đến các hình phạt nghiêm khắc, bao gồm phạt tiền lên tới 4% doanh thu toàn cầu, tịch thu sản phẩm và cấm kinh doanh trên thị trường EU. Đây là một ảnh hưởng của EUDR đến ngành gỗ mang tính rủi ro cao nhất.
- Gián đoạn chuỗi cung ứng: Nếu một phần của chuỗi cung ứng không tuân thủ, toàn bộ lô hàng có thể bị giữ lại hoặc từ chối, gây gián đoạn nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất và xuất khẩu.
- Thiệt hại danh tiếng: Các cáo buộc về phá rừng hoặc không tuân thủ quy định có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của doanh nghiệp và cả ngành gỗ của một quốc gia, dẫn đến mất niềm tin của khách hàng và đối tác.
Ảnh hưởng của EUDR đến Ngành Gỗ: Cơ hội & Lợi thế cạnh tranh
- Nâng cao uy tín và mở rộng thị trường
- Vị thế tiên phong về bền vững: Các doanh nghiệp gỗ chủ động tuân thủ EUDR sẽ được công nhận là những đơn vị tiên phong về trách nhiệm môi trường. Điều này giúp củng cố hình ảnh thương hiệu, tạo dựng niềm tin với khách hàng, đối tác và nhà đầu tư ngày càng quan tâm đến các giá trị ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).
- Duy trì và mở rộng thị trường EU: EUDR sẽ trở thành một rào cản kỹ thuật thương mại quan trọng. Các doanh nghiệp gỗ tuân thủ sẽ không chỉ duy trì được quyền tiếp cận thị trường EU mà còn có lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ không thể đáp ứng yêu cầu. Điều này đảm bảo dòng chảy thương mại không bị gián đoạn và mở ra cơ hội kinh doanh mới.
- Thu hút người tiêu dùng có ý thức: Nhu cầu về các sản phẩm gỗ có nguồn gốc bền vững và không phá rừng đang ngày càng tăng. Việc tuân thủ EUDR giúp doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu này, khai thác phân khúc thị trường cao cấp và thu hút người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho giá trị bền vững.
- Tối ưu hóa chuỗi cung ứng và quản lý rủi ro
- Minh bạch hóa hoạt động: Quá trình tuân thủ EUDR buộc doanh nghiệp phải có cái nhìn sâu sắc và chi tiết về toàn bộ chuỗi cung ứng gỗ của mình. Điều này giúp phát hiện các điểm kém hiệu quả, lãng phí, và các rủi ro tiềm ẩn, từ đó tối ưu hóa quy trình sản xuất và logistics.
- Quản lý rủi ro hiệu quả hơn: Bằng cách thiết lập hệ thống thẩm định chuyên sâu, doanh nghiệp gỗ có thể chủ động xác định và giảm thiểu các rủi ro liên quan đến tính hợp pháp, phá rừng và suy thoái rừng ngay từ đầu. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ bị gián đoạn chuỗi cung ứng và các vấn đề pháp lý.
- Nâng cao hiệu quả nội bộ: Việc đầu tư vào công nghệ truy xuất nguồn gốc và quản lý dữ liệu để tuân thủ EUDR cũng sẽ cải thiện hiệu quả tổng thể trong việc thu thập, phân tích và báo cáo dữ liệu trong doanh nghiệp.
- Thúc đẩy đổi mới và phát triển bền vững
- Khuyến khích đầu tư công nghệ: EUDR thúc đẩy các doanh nghiệp gỗ đầu tư vào các công nghệ tiên tiến để theo dõi nguồn gốc (GIS, vệ tinh, blockchain), quản lý chuỗi cung ứng và xác minh thông tin. Điều này thúc đẩy quá trình số hóa và đổi mới trong ngành.
- Tăng cường hợp tác với nhà cung cấp: EUDR khuyến khích mối quan hệ đối tác chặt chẽ hơn với các nhà cung cấp gỗ, đặc biệt là các chủ rừng và nông dân. Doanh nghiệp có thể cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo để giúp họ tuân thủ, từ đó xây dựng chuỗi cung ứng kiên cường và có trách nhiệm hơn.
- Đóng góp vào mục tiêu bền vững toàn cầu: Bằng cách đảm bảo gỗ không có nguồn gốc từ phá rừng, ngành gỗ góp phần trực tiếp vào nỗ lực chống biến đổi khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học và quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững, phù hợp với các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc.
Các giải pháp thực tế để ngành gỗ thích nghi với EUDR
- Lập bản đồ chuỗi cung ứng & Thu thập dữ liệu chính xác
- Xác định nguồn gốc đến từng khu đất khai thác: Doanh nghiệp cần xây dựng hệ thống để thu thập tọa độ địa lý của khu vực khai thác gỗ. Có thể sử dụng các ứng dụng di động có GPS, thiết bị GPS chuyên dụng cho nhân viên thu mua tại hiện trường, hoặc hợp tác với các nhà cung cấp đã có sẵn dữ liệu này.
- Phân tích và xác minh thông tin: Sử dụng các công cụ bản đồ số và hệ thống GIS để trực quan hóa dữ liệu tọa độ. Đối chiếu dữ liệu này với hình ảnh vệ tinh (từ các nguồn như Global Forest Watch, Planet, Maxar) để xác minh rằng khu vực không bị phá rừng sau mốc 2020.
- Số hóa dữ liệu: Chuyển đổi tất cả các thông tin về nguồn gốc, giao dịch, và quy trình Due Diligence sang định dạng kỹ thuật số để dễ dàng quản lý, lưu trữ, và báo cáo.
- Xây dựng và Tối ưu hóa hệ thống DDS
- Thiết lập chính sách và quy trình rõ ràng: Phát triển các chính sách Due Diligence nội bộ, quy trình hoạt động chuẩn (SOPs) cho việc thu thập thông tin, đánh giá rủi ro (dựa trên phân loại rủi ro của EU và các yếu tố khác), và thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro.
- Đào tạo nhân sự: Tổ chức các buổi đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ nhân sự liên quan (thu mua, bền vững, vận hành, xuất nhập khẩu) về các yêu cầu của EUDR, cách thực hiện quy trình Due Diligence, và sử dụng các công cụ công nghệ.
- Sử dụng Nền tảng EUDR chuyên biệt: Đầu tư vào các phần mềm hoặc nền tảng quản lý chuỗi cung ứng được thiết kế riêng để hỗ trợ tuân thủ EUDR. Các nền tảng này thường tự động hóa việc thu thập dữ liệu, đánh giá rủi ro, và tạo DDS.
- Tăng cường hợp tác và đạt chứng nhận bền vững
- Hợp tác chặt chẽ với nhà cung cấp: Thiết lập mối quan hệ đối tác dựa trên sự tin cậy và minh bạch. Thông báo rõ ràng về yêu cầu của EUDR, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho các nhà cung cấp (đặc biệt là nông dân/chủ rừng nhỏ) để họ có thể đáp ứng các yêu cầu về thông tin và bền vững.
- Tận dụng các chứng nhận hiện có: Các chứng nhận quản lý rừng bền vững như FSC và PEFC sẽ là lợi thế lớn. Mặc dù EUDR không trực tiếp công nhận các chứng nhận này thay thế cho Due Diligence, chúng là bằng chứng mạnh mẽ về tính hợp pháp và bền vững, giúp giảm thiểu gánh nặng đánh giá rủi ro. Doanh nghiệp cần yêu cầu nhà cung cấp có các chứng nhận này và tích hợp thông tin từ chúng vào quy trình Due Diligence của mình.
- Tìm kiếm dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp: Đối với các doanh nghiệp chưa có đủ nguồn lực hoặc kinh nghiệm, việc hợp tác với các đơn vị tư vấn chuyên về EUDR và chuỗi cung ứng bền vững là một lựa chọn hiệu quả. Họ có thể hỗ trợ từ việc đánh giá ban đầu đến triển khai hệ thống và đào tạo.
—————————————————————————————————
EUDR cho ngành gỗ không chỉ là một quy định mới mà là một bước ngoặt quan trọng, định hình lại cách thức kinh doanh gỗ trên phạm vi toàn cầu. Ảnh hưởng của EUDR đến ngành gỗ là sâu rộng, mang đến những thách thức đáng kể nhưng đồng thời mở ra những cơ hội vàng cho các doanh nghiệp tiên phong. Liên hệ với Intercert Việt Nam qua số Hotline: 0969.555.610 hoặc Email: sales@intercertvietnam.com để được hướng dẫn áp dụng EUDR trong ngành gỗ một cách hiệu quả.
