Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, việc tính toán phát thải khí nhà kính trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp, tổ chức và chính phủ. Hoạt động này không chỉ giúp đo lường lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà còn đóng vai trò quan trọng trong chiến lược giảm phát thải và tuân thủ các quy định về môi trường. Trong bài viết này, hãy cùng Intercert Việt Nam tìm hiểu các bước và công thức tính khí nhà kính, cũng như vai trò của nó trong việc bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Hướng dẫn các bước tính toán phát thải khí nhà kính theo Nghị định số 06/2022/NĐ-CP
Bước 1. Xác định phạm vi
Để thực hiện tính toán phát thải khí nhà kính một cách hiệu quả, bước đầu tiên là xác định phạm vi phù hợp. Doanh nghiệp cần phân tích chi tiết các hoạt động sản xuất, kinh doanh có liên quan đến phát thải khí nhà kính, đồng thời xác định nguồn phát thải nào là trực tiếp và nguồn nào là gián tiếp. Quá trình này giúp đảm bảo số liệu kiểm kê chính xác và phản ánh đầy đủ tác động môi trường của doanh nghiệp.
Bước 2. Chọn hệ số phát thải nhà kính
Lựa chọn hệ số phát thải khí nhà kính chính xác là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính chính xác của kết quả kiểm kê. Theo quy định hiện hành, hệ số phát thải mà các cơ sở sản xuất kinh doanh tại Việt Nam sử dụng cần tuân thủ danh mục hệ số phát thải do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành. Tùy thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, mỗi cơ sở sẽ có một hệ số phát thải riêng biệt, phản ánh chính xác lượng khí nhà kính phát thải trung bình từ các hoạt động sản xuất tương tự.
Bước 3. Thu thập số liệu
Tùy thuộc vào từng lĩnh vực hoạt động cụ thể, các loại số liệu cần thu thập sẽ khác nhau. Ví dụ, đối với lĩnh vực vận tải, chúng ta cần thu thập thông tin về lượng tiêu thụ các loại nhiên liệu như xăng, dầu diesel, khí gas, điện năng tiêu thụ, và các loại nhiên liệu sinh học khác. Còn đối với các hoạt động xử lý chất thải, việc ước tính lượng khí thải phát sinh từ quá trình phân hủy yếm khí sẽ dựa trên các yếu tố như số lượng chất thải được xử lý, năng suất khí sinh học và tỷ lệ hao hụt trong quá trình xử lý. Số liệu hoạt động cho từng nguồn phát thải khí nhà kính cấp cơ sở được lựa chọn và thu thập theo quy định tại Phụ lục II.2 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT.
Bước 4. Tính toán kết quả
Để tính toán lượng khí nhà kính phát thải một cách chính xác và khách quan, doanh nghiệp cần tuân thủ quy định tại Điều 16 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT. Quá trình tính toán này dựa trên một hệ thống các biểu mẫu được thiết kế để thu thập và xử lý thông tin khoa học. Các số liệu đầu vào, số liệu hoạt động, hệ số phát thải và hệ số làm nóng lên toàn cầu sẽ được nhập vào để thực hiện các phép tính toán cần thiết. Qua đó, chúng ta có thể xác định được chính xác lượng khí nhà kính mà doanh nghiệp thải ra môi trường, đưa ra các biện pháp giảm phát thải hiệu quả.
Bước 5. Kiểm soát và đảm bảo chất lượng
Để đảm bảo chất lượng kiểm kê khí nhà kính, doanh nghiệp cần tuân thủ TCVN ISO 14064-1:2011, xác định rõ trách nhiệm từng cá nhân và đào tạo nhân sự đầy đủ. Việc xác định phạm vi kiểm kê, nguồn phát thải là rất quan trọng. Doanh nghiệp cũng cần kiểm tra, hiệu chỉnh thiết bị đo, duy trì hệ thống thu thập số liệu và thực hiện đánh giá nội bộ định kỳ để đảm bảo tính chính xác và nhất quán của kết quả kiểm kê.
Bước 6. Đánh giá độ không chắc chắn về kết quả
Sau khi hoàn tất quá trình tính toán và tổng hợp dữ liệu, bước tiếp theo trong quá trình kiểm kê khí nhà kính là đánh giá độ không chắc chắn của kết quả. Theo quy định tại Phụ lục II.3 Thông tư 17/2022/TT-BTNMT, doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá này ở cấp cơ sở. Việc đánh giá độ không chắc chắn giúp xác định mức độ tin cậy của kết quả kiểm kê, từ đó đưa ra các đánh giá và quyết định quản lý phù hợp.
Bước 7. Tính toán lại
Việc tính toán lại kết quả phát thải khí nhà kính chỉ áp dụng trong một số trường hợp như thay đổi phạm vi hoạt động, quyền sở hữu hoặc phát hiện sai sót trong dữ liệu. Nếu ranh giới hoạt động thay đổi, nguồn phát thải bị ảnh hưởng hoặc có sai lệch lớn hơn 10% so với kết quả cũ do sai sót trong phương pháp tính toán hay hệ số phát thải, doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện kiểm kê lại.
Bước 8. Xây dựng báo cáo
Sau khi hoàn tất quá trình kiểm kê và đánh giá lượng phát thải, doanh nghiệp sẽ lập báo cáo kiểm kê khí nhà kính theo mẫu 06, được quy định tại Phụ lục II của Nghị định 06/2022/NĐ-CP. Báo cáo này sẽ được gửi đến cơ quan có thẩm quyền thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để xem xét, thẩm định và phê duyệt. Khi quá trình thẩm định hoàn tất, kết quả kiểm kê sẽ được cập nhật vào hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia do Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý, nhằm phục vụ công tác giám sát và hoạch định chính sách về biến đổi khí hậu.
Công thức tính khí nhà kính
Việc tính toán phát thải khí nhà kính thường dựa vào hướng dẫn của IPCC (Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu) và các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14064. Dưới đây là công thức cơ bản:
Lượng phát thải = Hoạt động phát thải × Hệ số phát thải
Trong đó:
- Hoạt động phát thải: Là dữ liệu thực tế về mức độ sử dụng nhiên liệu, điện năng hoặc các yếu tố liên quan đến quá trình phát thải. Chẳng hạn, một doanh nghiệp có thể cần theo dõi lượng nhiên liệu tiêu thụ (như lít xăng, dầu diesel, khí tự nhiên), điện năng sử dụng (kWh), sản lượng công nghiệp (tấn thép, xi măng), số km vận chuyển của phương tiện, hoặc thậm chí lượng chất thải được xử lý trong các hệ thống xử lý rác.
- Hệ số phát thải: Là giá trị thể hiện lượng khí nhà kính thải ra trên mỗi đơn vị hoạt động, thường được quy định bởi IPCC hoặc các cơ quan môi trường quốc gia. Ví dụ, theo Quyết định số 2626/QĐ-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam, hệ số phát thải CO2 của than antraxit trong công nghiệp năng lượng là 98.300 kg CO2/TJ, trong khi dầu diesel là 74.100 kg CO2/TJ.
Vai trò của việc tính toán phát thải khí nhà kính
Việc tính toán phát thải khí nhà kính mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
- Đáp ứng các tiêu chuẩn và quy định pháp lý: Nhiều quốc gia đã áp dụng chính sách quản lý khí thải chặt chẽ như Hệ thống giao dịch khí thải (ETS) hay có các quyết định yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện báo cáo kiểm kê khí nhà kính. Việc tính toán phát thải khí nhà kính chính xác giúp doanh nghiệp tuân thủ quy định pháp lý đồng thời góp phần vào công cuộc kiểm soát phát thải toàn cầu.
- Hỗ trợ chiến lược giảm phát thải và phát triển bền vững: Doanh nghiệp có thể dựa vào số liệu phát thải để đề xuất các giải pháp giảm thiểu như sử dụng năng lượng tái tạo, tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cấp công nghệ tiết kiệm nhiên liệu. Điều này không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn nâng cao hình ảnh thương hiệu.
- Giúp doanh nghiệp tham gia thị trường tín chỉ carbon: Nhiều tổ chức đang tham gia vào thị trường Carbon và giao dịch tín chỉ Carbon. Việc tính toán chính xác sẽ giúp xác định lượng khí thải có thể bù đắp thông qua các dự án môi trường.
- Nâng cao nhận thức và trách nhiệm môi trường: Việc theo dõi và báo cáo lượng khí thải giúp nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, nhân viên và khách hàng về tác động môi trường. Điều này thúc đẩy các hoạt động sản xuất và tiêu dùng xanh hơn.
Việc tính toán phát thải khí nhà kính không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là một công cụ mạnh mẽ giúp doanh nghiệp hướng đến phát triển bền vững. Bằng cách áp dụng công thức và các bước tính toán, doanh nghiệp có thể giảm thiểu tác động của khí nhà kính đến môi trường, tối ưu hóa chi phí và góp phần vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về việc tính toán phát thải khí nhà kính, vui lòng liên hệ với Intercert Việt Nam để được hỗ trợ tốt nhất.
Thông tin công ty Intercert Việt Nam
- Địa chỉ: Tòa Ladeco, 266 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội
- Hotline: 0969.555.610
- Email: sales@intercertvietnam.com
