Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng chú trọng đến tính bền vững, Quy định Chống phá rừng của Liên minh Châu Âu (EUDR) đã trở thành một yêu cầu pháp lý quan trọng đối với các doanh nghiệp hoạt động trong chuỗi cung ứng hàng hóa liên quan đến rừng. Nhiều doanh nghiệp băn khoăn về việc làm thế nào để có được “chứng nhận EUDR” hay “giấy chứng nhận EUDR”. Hãy đọc bài viết này của Intercert Việt Nam để làm rõ vấn đề này.
Hiểu đúng bản chất của Chứng nhận EUDR
EUDR (EU Deforestation Regulation) là một QUY ĐỊNH pháp lý do Liên minh Châu Âu ban hành, không phải là một “chứng chỉ” hay “giấy chứng nhận” theo cách mà chúng ta thường hình dung về ISO hay các tiêu chuẩn chất lượng khác. Sẽ không có một tổ chức nào cấp trực tiếp một “giấy chứng nhận EUDR” hay một “chứng chỉ EUDR” duy nhất sau khi bạn vượt qua một cuộc kiểm tra đơn lẻ.
Thay vào đó, EUDR đặt ra trách nhiệm pháp lý trực tiếp cho các nhà khai thác (operators) và thương nhân (traders) khi đưa các mặt hàng cụ thể (như gỗ, dầu cọ, cà phê, ca cao, thịt bò, cao su, đậu nành) vào thị trường EU hoặc xuất khẩu chúng từ EU. Trách nhiệm này bao gồm việc thực hiện một quy trình thẩm định chuyên sâu (Due Diligence) toàn diện để đảm bảo rằng các sản phẩm đó không được sản xuất trên đất đã bị phá rừng hoặc suy thoái rừng sau ngày 31 tháng 12 năm 2020. Việc tuân thủ EUDR được chứng minh thông qua việc nộp Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (Due Diligence Statement – DDS) điện tử tới một hệ thống thông tin trung tâm của EU, trong đó doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin.
Việc gọi là “chứng nhận EUDR” trong ngữ cảnh tìm kiếm có thể xuất phát từ mong muốn tìm kiếm một con đường rõ ràng để tuân thủ hoặc một “dấu hiệu” nào đó để chứng minh sự hợp lệ. Tuy nhiên, thay vì tìm kiếm một “chứng nhận” đơn thuần, doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng và duy trì một hệ thống quản lý chuỗi cung ứng minh bạch, có thể truy xuất nguồn gốc và kiểm soát rủi ro phá rừng một cách hiệu quả.
Thủ tục “Chứng nhận EUDR”: Các bước để nộp Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (DDS)
Mặc dù không có một quy trình cấp chứng chỉ EUDR theo nghĩa truyền thống, việc tuân thủ EUDR đòi hỏi doanh nghiệp phải thực hiện một loạt các bước và nộp Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (DDS) thông qua hệ thống thông tin của EU. Đây là thủ tục chứng nhận EUDR cốt lõi mà doanh nghiệp cần nắm vững.
1. Quy trình tổng thể để tuân thủ EUDR
Bước 1: Xác định sản phẩm thuộc phạm vi EUDR
Đầu tiên, doanh nghiệp cần xác định chính xác các sản phẩm mà mình đang kinh doanh có thuộc danh mục hàng hóa chịu tác động của EUDR hay không (gỗ, dầu cọ, đậu nành, cà phê, ca cao, cao su, thịt bò).
Bước 2: Thiết lập hệ thống thẩm định chuyên sâu (Due Diligence System – DDS)
Doanh nghiệp cần xây dựng một hệ thống nội bộ để thu thập, phân tích và quản lý thông tin liên quan đến nguồn gốc sản phẩm và rủi ro phá rừng. Hệ thống này phải bao gồm các quy trình để:
- Thu thập thông tin chính xác về khu đất sản xuất (bao gồm tọa độ địa lý).
- Đánh giá rủi ro phá rừng/suy thoái rừng dựa trên thông tin thu thập được và phân loại rủi ro quốc gia của EU.
- Áp dụng các biện pháp giảm thiểu rủi ro nếu cần thiết để đảm bảo không có rủi ro đáng kể về phá rừng.
Bước 3: Thu thập dữ liệu và bằng chứng
Đây là giai đoạn thu thập cụ thể các tài liệu, bản đồ, tọa độ, giấy phép, và các chứng nhận hỗ trợ (như FSC, PEFC) để chứng minh tính hợp pháp và bền vững của nguồn gốc sản phẩm.
Bước 4: Tạo lập và nộp Tuyên bố thẩm định chuyên sâu (DDS)
Trước khi đưa sản phẩm vào hoặc xuất khẩu khỏi thị trường EU, nhà khai thác hoặc thương nhân phải nộp một DDS điện tử thông qua hệ thống thông tin của EU. DDS này phải bao gồm tất cả các thông tin quan trọng đã thu thập và xác nhận rằng doanh nghiệp đã thực hiện đầy đủ quy trình thẩm định và không có rủi ro đáng kể về phá rừng.
Bước 5: Lưu trữ hồ sơ
Doanh nghiệp phải lưu giữ tất cả các hồ sơ, tài liệu liên quan đến quá trình thẩm định trong ít nhất 5 năm và sẵn sàng cung cấp cho các cơ quan chức năng khi có yêu cầu kiểm tra chứng nhận EUDR.
2. Vai trò của các cơ quan chức năng trong kiểm tra chứng nhận EUDR
Các cơ quan có thẩm quyền tại mỗi quốc gia thành viên EU sẽ chịu trách nhiệm kiểm tra chứng nhận EUDR (kiểm tra việc tuân thủ quy định) của các doanh nghiệp. Các cuộc kiểm tra này có thể bao gồm:
- Kiểm tra ngẫu nhiên: Kiểm tra ngẫu nhiên các DDS được nộp.
- Kiểm tra dựa trên rủi ro: Tập trung vào các DDS từ các khu vực hoặc sản phẩm có rủi ro cao hơn về phá rừng.
- Kiểm tra tại chỗ: Thăm viếng các cơ sở của doanh nghiệp để xác minh tính chính xác của thông tin và quy trình thẩm định.
- Sử dụng công nghệ: EU sẽ sử dụng các công cụ giám sát không gian địa lý (ảnh vệ tinh) để xác minh tọa độ khu đất được cung cấp trong DDS.
Nếu phát hiện vi phạm, các hình phạt nghiêm khắc có thể được áp dụng, bao gồm phạt tiền lên đến 4% doanh thu hàng năm của doanh nghiệp trong EU, tịch thu sản phẩm, và cấm tham gia đấu thầu công cộng. Do đó, việc tuân thủ đúng thủ tục chứng nhận EUDR là vô cùng quan trọng.
Chứng nhận rừng bền vững theo EUDR: Vai trò hỗ trợ của FSC và PEFC
Các chứng nhận quản lý rừng bền vững như FSC (Forest Stewardship Council) và PEFC (Programme for the Endorsement of Forest Certification) đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ các yêu cầu của Quy định EUDR. Các chứng nhận này không thay thế cho “giấy chứng nhận EUDR” nhưng cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về việc quản lý rừng có trách nhiệm và chuỗi cung ứng minh bạch, giảm thiểu đáng kể gánh nặng thẩm định cho doanh nghiệp.
1. FSC và PEFC: Bằng chứng mạnh mẽ cho thẩm định chuyên sâu DDS
- Chứng nhận Quản lý Rừng (FM): Chứng nhận FSC-FM và PEFC-FM xác nhận rằng rừng được quản lý theo các nguyên tắc bền vững về môi trường, xã hội và kinh tế. Điều này bao gồm việc cấm phá rừng trái phép, bảo vệ đa dạng sinh học, và tôn trọng quyền của người dân bản địa. Các khu rừng được chứng nhận FM cung cấp bằng chứng rõ ràng rằng gỗ hoặc sản phẩm từ rừng không có nguồn gốc từ khu vực bị phá rừng.
- Chứng nhận Chuỗi hành trình sản phẩm (CoC): Chứng nhận FSC-CoC và PEFC-CoC đảm bảo rằng vật liệu có chứng nhận được theo dõi và tách biệt khỏi vật liệu không có chứng nhận trong suốt quá trình từ rừng đến sản phẩm cuối cùng. Điều này giúp doanh nghiệp chứng minh tính truy xuất nguồn gốc và nguồn gốc hợp pháp của sản phẩm.
Các chứng nhận FSC và PEFC cung cấp một cơ sở vững chắc cho quá trình đánh giá rủi ro trong khuôn khổ EUDR. Khi một sản phẩm mang nhãn FSC hoặc PEFC, doanh nghiệp có thể tự tin hơn rất nhiều trong việc khẳng định rằng sản phẩm đó không có nguồn gốc từ khu vực bị phá rừng hoặc suy thoái rừng sau ngày 31 tháng 12 năm 2020. Điều này giúp giảm thiểu đáng kể thời gian và nguồn lực cần thiết cho quá trình thẩm định chuyên sâu của doanh nghiệp.
2. Kết nối giữa EUDR và các chứng nhận hiện có
EUDR không yêu cầu bắt buộc doanh nghiệp phải có chứng nhận FSC hay PEFC. Tuy nhiên, Ủy ban Châu Âu đã công nhận rằng các chương trình chứng nhận của bên thứ ba, như FSC và PEFC, có thể là một công cụ hữu ích để hỗ trợ việc thực hiện thẩm định chuyên sâu. Các thông tin và bằng chứng từ các chứng nhận này có thể được sử dụng làm bằng chứng hỗ trợ trong DDS.
Việc sở hữu chứng nhận chuỗi cung ứng EUDR (thực tế là CoC của FSC/PEFC) cho thấy một cam kết mạnh mẽ của doanh nghiệp đối với tính bền vững và sự minh bạch, tạo lợi thế cạnh tranh đáng kể. Mặc dù không phải là “chứng nhận EUDR” trực tiếp, chúng là những bằng chứng mạnh mẽ để bạn vượt qua các cuộc kiểm tra chứng nhận EUDR của cơ quan chức năng EU.
Dịch vụ hỗ trợ chứng nhận EUDR: Tìm kiếm sự hỗ trợ và chuyên môn
Với sự phức tạp của Quy định Chống phá rừng EUDR và các yêu cầu về thẩm định chuyên sâu, nhiều doanh nghiệp có thể tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ chứng nhận EUDR hoặc các nhà tư vấn chuyên nghiệp để được hướng dẫn tuân thủ. Mặc dù không có “dịch vụ cấp chứng nhận EUDR” trực tiếp, các đơn vị tư vấn có kinh nghiệm có thể cung cấp các dịch vụ giá trị như:
1. Hỗ trợ xây dựng hệ thống thẩm định và chuẩn bị hồ sơ chứng nhận EUDR
- Tư vấn về EUDR: Cung cấp thông tin chi tiết và giải thích các yêu cầu của EUDR, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nghĩa vụ của mình.
- Đánh giá khoảng cách (Gap Analysis): Đánh giá tình hình hiện tại của chuỗi cung ứng so với các yêu cầu của EUDR để xác định những điểm cần cải thiện.
- Xây dựng hệ thống Due Diligence: Hướng dẫn doanh nghiệp thiết lập một hệ thống nội bộ để thu thập dữ liệu, đánh giá rủi ro và thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro một cách hiệu quả.
- Hỗ trợ thu thập tọa độ địa lý: Hướng dẫn cách thức và công cụ để thu thập tọa độ địa lý chính xác của khu đất sản xuất, một yêu cầu mới và thách thức.
- Chuẩn bị hồ sơ và DDS: Hỗ trợ chuẩn bị các tài liệu cần thiết và tạo lập Tuyên bố Thẩm định Chuyên sâu (DDS) để nộp lên hệ thống của EU.
- Đào tạo nội bộ: Tổ chức các buổi đào tạo cho nhân viên để đảm bảo toàn bộ đội ngũ hiểu và thực hiện đúng các quy trình tuân thủ EUDR.
2. Hỗ trợ liên quan đến FSC/PEFC và các tiêu chuẩn khác
- Tư vấn và hỗ trợ xin cấp chứng nhận FSC/PEFC: Đối với các doanh nghiệp chưa có chứng nhận FSC hoặc PEFC, các đơn vị tư vấn có thể hỗ trợ toàn bộ quá trình từ đánh giá ban đầu, xây dựng hệ thống, đến liên hệ với tổ chức cấp chứng nhận.
- Tích hợp hệ thống: Giúp doanh nghiệp tích hợp các yêu cầu của EUDR vào các hệ thống quản lý hiện có (ví dụ: ISO 9001, ISO 14001) để tối ưu hóa quy trình.
- Kiểm toán nội bộ: Thực hiện các cuộc kiểm toán nội bộ để đánh giá mức độ sẵn sàng tuân thủ EUDR và phát hiện các điểm yếu trước khi có cuộc kiểm tra chứng nhận EUDR chính thức từ cơ quan chức năng.
Việc tìm kiếm một dịch vụ tư vấn và hỗ trợ tuân thủ có kinh nghiệm là một quyết định chiến lược, đặc biệt đối với các doanh nghiệp có chuỗi cung ứng phức tạp hoặc ít kinh nghiệm trong các quy định về bền vững. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, nguồn lực và đảm bảo rằng mọi quy trình được thực hiện đúng đắn, giảm thiểu rủi ro vi phạm.
—————————————————————————————————
Việc hiểu đúng về “chứng nhận EUDR” là bước đi đầu tiên và then chốt để các doanh nghiệp tuân thủ hiệu quả Quy định Chống phá rừng EU. Thay vì tìm kiếm một giấy chứng nhận EUDR đơn lẻ, doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng một hệ thống thẩm định chuyên sâu (Due Diligence System) mạnh mẽ, minh bạch và có khả năng truy xuất nguồn gốc.
Việc chuẩn bị hồ sơ chứng nhận EUDR chi tiết, thực hiện đúng thủ tục chứng nhận EUDR thông qua DDS, và tận dụng vai trò hỗ trợ của các chứng nhận rừng bền vững như FSC và PEFC sẽ là chìa khóa để vượt qua các cuộc kiểm tra chứng nhận EUDR. Hãy liên hệ với Intercert Việt Nam qua số Hotline: 0969.555.610 hoặc Email: sales@intercertvietnam.com nếu doanh nghiệp bạn cần hỗ trợ.
